DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS
Compilado por HENERIK KOCHER
Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas
A B C D E F G H I L M N O P Q R S T U VZ
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12
P1: 1-200
1. Pabula da corvis, dement tibi lumina corvi. [FV y MB, Colección de Refranes 271] Dá de comer aos corvos, eles te arrancarão os olhos. ■Cria o corvo, tirar-te-á o olho. ■Acalenta a serpente, que ela te dará o pago. VIDE: ●Ale luporum catulos. ●Ale catulos lupi. ●Alis catulos lupi. ●Alis luporum catulos. ●Colubram foves in sinu. ●Colubrum foves in sinu. ●Colubrum in sinu fove. ●Corvum in sinu foves. ●Leonis catulum ne alas. ●Tu viperam sub alis nutricas. ●Viperam sub ala nutricaris.
2. Pabula si desint, irritus ignis erit. [Gaal 449] Se faltar alimento, o fogo não terá força.
3. Pabulum Acherontis. [Brewer, Dictionary of Phrase and Fable] O alimento de Aqueronte. (=Um cadáver). VIDE: ●Acherontis pabulum.
4. Pabulum animi. [Bacon, Advancement of Learning 2.12.2] O alimento do espírito.
5. Pace belloque fidelis. [Divisa da cidade de Regio Emilia, Itália] Fiel na paz e na guerra.
5a. Pace dubia bellum potius. [Johan de Witt, The True Interest and Political Maxims 243] Antes a guerra do que a paz insegura. VIDE: ●Pace suspecta tutius bellum.
6. Pace et bello. Na paz e na guerra. ●Pace belloque.
7. Pace et bello paratus. [Divisa] Preparado na paz e na guerra.
8. Pace nihil melius. [Christian Matthiae, Theatrum Historicum 557] Não há nada melhor do que a paz.
9. Pace suspecta tutius bellum. [Binder, Thesaurus 2464] A guerra é mais segura do que uma paz suspeita. VIDE: ●Pace dubia bellum potius.
10. Pace tua. Com tua permissão. ●Pace tua dixerim. [Cícero, Ad Familiares 7.17] Eu diria com tua permissão.
11. Pacem cum hominibus habebis, bellum cum vitiis. [DM 34] Terás paz com os homens e guerra com os vícios. ●Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe. ●Pacem habe cum hominibus, bellum cum vitiis. [Seybold 262] ●Pacem habebis cum hominibus, cum vitiis bellum. ●Pacem cum inimicis, bellum cum vitiis. [Divisa da Comuna de Venaria Reale, Turim, Itália / Rezende 4741] Paz com os inimigos, guerra com os vícios. VIDE: ●Bellum cum vitiis, sed pax cum personis. ●Cum hominibus pacem, bella cum vitiis habe.
12. Pacem demus animo. [Sêneca, De Ira 3.41.1] Devemos dar paz ao nosso espírito.
12a. Pacem habete inter vos. [Vulgata, Marcos 9.49] Guardai paz entre vós.
12b. Pacem habete, et Deus pacis et dilectionis erit vobiscum. [Vulgata, 2Coríntios 13.11] Tende paz, e o Deus da paz e da dileção será convosco.
13. Pacem omnes desiderant, sed quae ad veram pacem pertinent non omnes curant. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 4.25.2] Todos desejam a paz, mas nem todos cuidam das coisas pertinentes à verdadeira paz.
14. Pacem orare manu, praefigere puppibus arma. [Virgílio, Eneida 10.80] Implorar a paz com as mãos, e coroar as popas dos navios com as armas.
15. Pacem reduci velle, victori expedit, victo necesse est. [Sêneca, Hercules Furens 368] Querer que a paz seja restaurada interessa ao vencedor e é necessidade do vencido.
16. Pacem veneramur amantes. [Propércio, Elegiae 3.5.1] Nós, os namorados, veneramos a paz.
17. Pacem veniamque rogamus. [Horácio, Amores 1.2.21] Peço-te paz e perdão.
18. Pacemne huc fertis an arma? [Virgílio, Eneida 8.114] Trazeis-nos paz ou armas?
19. Paci sunt maxime contraria vis et iniuria. [Jur / Black 1315] A violência e a injustiça são as principais coisas hostis à paz. VIDE: ●Maxime paci sunt contraria vis et iniuria.
20. Pacis amator. [Ovídio, Amores 2.6.26] Um amante da paz.
21. Pacis Amor deus est. [Propércio, Elegiae 3.5.1] Amor é o deus da paz.
22. Pacis caritate. [Tácito, Historiae 2.37] Por amor à paz.
23. Pacis fides nulla est. [Cícero, Ad Atticum 9.3] Não há nenhuma esperança de acordo.
24. Pacis nomine bellum involutum reformido. [Cícero, Philippica 7.19] Tenho muito medo da guerra escondida sob o nome de paz. VIDE: ●Bellum pacis nomine involutum.
25. Pacis tempore, cogitandum de bello. Em tempo de paz, deve-se pensar na guerra. ●Pacis tempore, semper cogitandum est de bello. [Jacobus Bornitius, De Aerario] Em tempo de paz, deve-se sempre pensar na guerra. VIDE: ●Non solum belli, sed etiam pacis tempore cogitandum de bello. ●Qui desiderat pacem, praeparet bellum. ●Qui desiderat pacem, praeparet bellum; qui victoriam cupit, milites imbuat diligenter; qui secundos optat eventus, dimicet arte, non casu. ●Si pace frui volumus, bellum gerendum est. ●Si vis pacem, para bellum. ●Suscipienda quidem bella sunt ob eam causam, ut sine iniuria in pace vivatur. ●Tempore pacis cogitandum de bello.
26. Pacta clara, boni amici. [Gaal 1288] Contratos claros, bons amigos. ■O preto no branco fala como gente. ■Boas contas fazem os bons amigos. VIDE: ●Clara pacta, amicitia longa. ●Clara pacta faciunt amici. ●Clara pacta, boni amici. ●Clare pacta, boni amici.
27. Pacta conventa. As condições convencionadas. Os contratos.
28. Pacta conventa legibus facta rata sint. [Sêneca Retórico, Controversiae 9.3] Os contratos feitos de acordo com as leis são válidos.
29. Pacta conventa servari oportet. [Codex Iustiniani 5.3.20.5] É preciso respeitar os contratos.
30. Pacta dant legem contractui. [Jur / Black 1316] As cláusulas convencionadas dão força de lei ao contrato.
31. Pacta non possunt facere licita, quae alias illicita sunt. [J.C.S.C.Viana, Dicionário para Prática Forense 118] Os contratos não podem tornar lícito o que é ilícito.
32. Pacta nuda non sunt servanda. [Jur] Contratos informais não devem ser observados. VIDE: ●Ex nudo pacto non oritur actio.
33. Pacta nuda non valent. [Jur] Contratos informais não têm força. VIDE: ●Pactum nudum. VIDE: ●Nuda pactio obligationem non parit, sed parit exceptionem.
34. Pacta personalia non transeunt ad heredes. [Jur] Convenções pessoais não se transmitem aos herdeiros.
35. Pacta privata iuri publico derogare non possunt. [Jur / Coke / Black 1316] Contratos particulares não podem derrogar direito público. VIDE: ●A pactis privatorum publico iuri non derogatur. ●Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. ●Pactis privatorum iuri publico non derogatur. ●Privatorum conventio iuri publico non derogat.
36. Pacta quae contra leges constitutionesque, vel contra bonos mores fiunt, nullam vim habere, indubitati iuris est. [Codex Iustiniani 2.3.6] É de direito inconcusso que as convenções que são feitas contra as leis e as constituições, ou contra os bons costumes, nenhuma eficácia têm.
37. Pacta quae turpem clausulam continent non sunt observanda. [Paulo, Digesta 2.14.27.4] Os contratos que contenham cláusula desonrosa não devem ser cumpridos. VIDE: ●Contractus ex turpi causa, vel contra bonos mores, nullus est.
38. Pacta sunt servanda. [Rezende 4747] Os contratos devem ser respeitados. ■Trato é trato. ●Pacta servari debent. ●Pacta semper sunt servanda. [Cícero, De Officiis 3.92] Os contratos sempre devem ser respeitados. ●Pacta serva. Cumpre o que foi combinado.
39. Pacta viro merces iuste solvatur amico. [Schottus, Adagia 585] O salário combinado será legitimamente pago ao homem digno.
40. Pactis privatorum iuri publico non derogatur. [Jur / Black 1316] Contratos particulares não derrogam direito público. VIDE: ●Pacta privata iuri publico derogare non possunt. ●Privatorum conventio iuri publico non derogat.
41. Pactum illicitum. Um acordo ilegal.
42. Pactum non pactum est, non pactum pactum est, quod vos libet. [Plauto, Aulularia 216] O combinado não foi combinado; o não combinado foi combinado; seja o que vós quiserdes.
43. Pactum nudum. [Codex Iustiniani 2.3.10] Um pacto nu. (=Um contrato informal. Uma simples promessa). VIDE: ●Pactum vestitum.
44. Pactum sceleris. [Jur] Acordo para praticar um crime. A cumplicidade.
45. Pactum societatis. O contrato social.
46. Pactum subiectionis. O pacto social.
47. Pactum turpe. Um acordo desonroso.
48. Pactum vestitum. [Jur] Um pacto vestido. (=Um contrato formal). VIDE: ●Pactum nudum.
49. Paene in foveam decidi. [Plauto, Persa 594] Quase caí no buraco. ■Escapei por um triz.
50. Paenitemini igitur. [Vulgata, Atos 3.19] Arrependei-vos, pois.
51. Paenitentia sera raro vera. [Henderson 315; DAPR 705] Arrependimento tardio raramente é verdadeiro. ●Paenitentia sera raro seria. [Massimiliano Deza, Conciones 1.608] Arrependimento tardio raramente é sério. VIDE: ●Paenitentia vera nunquam sera. ●Quae nimis est sera, non est confessio vera.
52. Paenitentia vera est dolor cordis et amaritudo animae pro malis quae quisque commisit. [Ambrósio, Sermo 25] O arrependimento verdadeiro é dor do coração e amargura da alma pelos males que a pessoa cometeu.
53. Paenitentia vera nunquam sera. O arrependimento verdadeiro nunca chega tarde. ■Nunca é tarde para o bem. VIDE: ●Nulla est sera ad bonos mores via. ●Nunquam sera ad bonos mores via. ●Paenitentia sera raro vera.
54. Paenitet me. Estou arrependido.
55. Paenituit eum quod hominem fecisse in terra. [Vulgata, Gênesis 6.6] Pesou a Deus de ter criado o homem na terra.
56. Palam omnibus. Na presença de todos.
57. Palam populo. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 6.14] Diante do povo. Publicamente.
58. Paleae sunt! São palhas! ■Ninharias!
59. Palinodiam canere. [Erasmo, Adagia 1.9.59] Cantar a palinódia. (=Palinódia. Poema em que se desdiz aquilo que se disse em outro. Retratação). ■Dar o dito pelo não dito.
60. Palleat omnis amans; hic est color aptus amanti. [Ovídio, Ars Amatoria 1.729] Todo apaixonado é pálido; essa é a cor adequada ao homem enamorado.
61. Pallentes procul hinc abite curae! [Marcial, Epigrammata 11.6.6] Fora daqui, sombrias preocupações!
62. Pallida luna pluit, rubicunda flat, alba serenat. [Rezende 4750] Com a lua pálida, chove; com a avermelhada, venta; com a branca, faz bom tempo.
63. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres. [Horácio, Carmina 1.4.13] A pálida morte pisa com o mesmo pé as cabanas dos pobres e os castelos dos reis. ■Tanto morre o papa como quem não tem capa. VIDE: ●Aequa mors est. ●Aequa tellus pauperi recluditur regumque pueris. ●Grandia cum minimis mors ferit ense pari. ●Mors pallida aequo pede pulsat pauperum casas regumque turres.
64. Pallium breve utrumque operire non potest. [Vulgata, Isaías 28.20] Um cobertor curto não pode cobrir a um e outro.
65. Palma non sine pulvere. [Divisa] Não há palma sem poeira. ■Não há vitória sem luta. ■Não há gosto que não custe. VIDE: ●Gloria labores sequitur. ●Gloria sudoribus libenter irrigatur. ●Non sine pulvere palma.
66. Palma palmam piet, illota vel utraque fiet. [Walther 30583 / Tosi 1341] Uma mão tem de lavar a outra, ou ambas ficarão sujas. ■Uma mão lava a outra. VIDE: ●Abluit manus manum: da aliquid et accipe. ●Amicus amicum adiuvat. ●Manus manum lavat. ●Manus manum, digitumque digitus abluit. ●Manus manum lavat, et digitus digitum. ●Una manus reliquam lavat, ut relavetur ab ipsa. ●Utraque mundatur, dum palma palma lavatur.
67. Palmam alter meret, alter praeripuit. [A.Althaber, Dizionario 695] Um merece a palma, mas outro a arrebatou. ■Um levanta a caça, e outro a mata. VIDE: ●Cepisti volucres, alius sed rete tetendit.
68. Palmam palma fricat, fautorem servat amicus. [Julius Zacher, Die Deutschen Sprichwörtersammlungen 26] Uma mão lava a outra; um amigo não abandona quem o favorece.
69. Palmam qui meruit, ferat. [John Jortin, Lusus Poetici 8.20; Rezende 4752] Leve a palma quem a mereceu. VIDE: ●Detur digniori.
70. Palpari in tenebris. [Erasmo, Adagia 3.7.59] Tatear nas trevas. ■Andar com furão morto à caça.
71. Palumbem ad aream usque adduximus. [Plauto, Poenulus 676] Metemos um pombo bravo na tua eira. (=Nós te armamos uma cilada).
72. Palumbem pro columba. [Erasmo, Adagia 3.1.25] Uma pomba brava por uma pomba comum. ■Gato por lebre. VIDE: ●Capillos pro lana. ●Pilos pro lana. ●Pro perca scorpium.
72a. Panditur ad nullas ianua nigra preces. [Propércio, Elegiae 4.11.2] A porta negra não se abre a nenhuma súplica
73. Panditur et clauso saepius ore furor. [Maximiano, Elegiae 4] Na maioria das vezes, a paixão violenta se manifesta, mesmo estando fechada a boca.
74. Pane lucrando. Para ganhar pão. (=Expressão utilizada para indicar obra de arte elaborada com o fim de ganhar dinheiro). VIDE: ●De pane lucrando.
74a. Panem Catharina non conficit sine farina. [Proverbia Communia 519] Sem farinha, Catarina não faz pão. ■Sem farinha não se faz pão. ●Panem Catharina non conficit absque farina. [Suringar, Glossarium 72] VIDE: ●Panis non conficitur sine farina. ●Priusquam offa sit, farina. ●Ubi non est triticum, ibi non est placenta. ●Ubi triticum non est, ibi non est farina.
75. Panem et aquam natura desiderat. [Sêneca, Epistulae Morales 25.4] A natureza deseja pão e água.
76. Panem et circenses. [Juvenal, Satirae 10.81] (Tudo o que o povo quer é) pão e espetáculos circenses. ■Pão e circo. ■Haja pão e satisfação. VIDE: ●Duas tantum res anxius optat: panem et circenses.
77. Panem inopi da, sed condimenti vice pugnos. [Schottus, Adagia 583] Dá pão ao pobre, mas (se ele te pedir molho), em lugar de molho, dá-lhe socos.
78. Panem non comedistis, vinum et siceram non bibistis. [Vulgata, Deuteronômio 29.6] Não comestes pão, e não bebestes vinho nem sidra.
79. Panem nostrum cotidianum da nobis hodie. [Vulgata, Lucas 11.3] O pão nosso de cada dia nos dá hoje. ●Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie. [Vulgata, Mateus 6.11] O pão nosso necessário à nossa substância, nos dá hoje.
80. Panem probato levem, gravemque caseum. [DAPR 563] Come pão leve e queijo pesado.
81. Panem quaeramus aratro. [Juvenal, Satirae 14.181] Busquemos o pão com o arado. ■Quem trabalha, ganha pão. VIDE: ●Ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest. ●Non dereliquetur agricola qui colit terram, et qui seminat eam. ●Panis quaerendus aratro. ●Praemia nobis posita sunt post laborem.
82. Panes tuos in frigidum furnum iacis. [Schottus, Adagia 607] Colocas teus pães no forno frio. (=Trabalhas em vão). ■Trabalhas para o bispo. VIDE: ●In frigidum furnum panes immittere.
83. Pange, lingua. [Título de hino religioso atribuído a S.Tomás de Aquino] Canta, ó minha língua.
84. Panis angelicus. [Da liturgia católica] O pão dos anjos.
85. Panis et cerevisia sunt vitae pabulum. [Schrevelius 1172] Pão e cerveja são o alimento da vida.
86. Panis et vinum. Pão e vinho.
87. Panis non conficitur sine farina. [Bebel, Adagia Germanica; DAPR 537] ■Sem farinha não se faz pão. VIDE: ●Panem Catharina non conficit sine farina. ●Priusquam offa sit, farina. ●Ubi non est triticum, ibi non est placenta.
88. Panis quaerendus aratro. Deve-se buscar o pão com o arado. VIDE: ●Ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest. ●Panem quaeramus aratro.
89. Panis, vina, caro mihi sint, et cetera linquam. [Gaal 982; Pereira 117] Tenha eu pão, vinho e carne, e o resto eu dispenso. ■Por carne, vinho e pão, deixo quantos manjares são. VIDE: ●Caseus et panis, bonus est cibus hic bene sanis.
90. Panis vitae. [Vulgata, João 6.35] O pão da vida.
91. Papulas observatis alienas, obsiti plurimis ulceribus. [Sêneca, De Vita Beata 27.4] Vós observais as espinhas alheias, mas estais cobertos de feridas. ■Vê a palhinha no olho alheio e não vê a trave no seu. ●Papulas alienas observat, ipse ulceribus obsitus. [Binder, Thesaurus 2469] VIDE: ●Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.
92. Par aetas animos conciliare solet. [Maximiano, Elegiae 2] A idade igual costuma ligar os espíritos.
93. Par beneficii est quod petitur, si belle neges. [Publílio Siro] Negar com elegância o que é solicitado equivale a um favor. ■Mais custa o falso prometer que o pronto recusar. VIDE: ●Beneficium est, si cito negas, quod petitur. ●Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges. ●Pars beneficii est, quod petitur, si cito neges.
94. Par culpa delinquentis et suasoris est. É igual a culpa do criminoso e do seu mentor. ■Tão ladrão é o que vai ao nabal como o que fica ao portal. VIDE: ●Etiam instigator penes reum luet. ●Parem delinquentis et suasoris culpam esse.
94a. Par debet esse ratio commodi et incommodi. [Leopold Volkman, Paroemia et Regulae Juris 63] Deve haver equilíbrio da receita e da despesa.
95. Par delicto sit mea poena. [Ovídio, Tristia 2.578] Que minha punição corresponda ao meu crime.
96. Par erat ad formam sapientia. [Jacques Vanière, Dictionarium Poeticum 191] Sua sabedoria igualava sua beleza.
97. Par est. É justo. VIDE: ●Aequum est.
98. Par est fortuna labori. [Divisa / Rezende 4788] A sorte corresponde ao trabalho. ■Quem trabalha tem alfaia. ■Quem trabalha tudo alcança. ■Sofrer para saber, e trabalhar para ter. ■Vem a ventura a quem a procura. VIDE: ●Ad opus manum admovendo fortunam invoca. Amat victoria curam. ●Faveat magno fortuna labori. ●Par praemium labori.
99. Par in parem non habet imperium. [Dante, De Monarchia 1.10.3] Igual sobre igual não tem autoridade. ●Par in parem nullum habet imperium. [Breviarium Advocatorum 116] VIDE: ●Par super parem potestatem non habet.
100. Par nobile fratrum. [Horácio, Satirae 2.3.243] Um nobre par de irmãos.
101. Par non est. Não é justo.
102. Par odio importuna benevolentia. [Grynaeus 417] A benevolência impertinente em nada difere da inimizade. ■Choram os olhos de teu amigo, e ele enterrar-te-á vivo. ●Par odio simulata benevolentia. [Pereira 99] A benevolência fingida é igual ao ódio. VIDE: ●Amare inepte nil ab odio discrepat. ●Beneficus importunus hoste non minus. ●Benevolentia importuna non differt ab odio. ●Benevolentia importuna nihil differt a simultate. ●Importuna benevolentia nihil ab odio differt. ●Importuna benevolentia nihil ab inimicitia distat. ●Intempestiva benevolentia nihil a simultate differt. ●Merx ultronea putet.
103. Par operae est merces. A recompensa corresponde ao trabalho. ■Tal trabalho, tal salário. VIDE: ●Beneficium datur propter officium. ●Par praemium labori.
104. Par pari. O igual pelo igual. ■Elas por elas. ■A bom gato, bom rato.
105. Par pari coit. [Noel, Dictionarium Latino-Gallicum 192] O igual acompanha o igual. ■Cada qual com seu igual. ■Cada ovelha com sua parelha. VIDE: ●Aequalis aequalem delectat.
106. Par pari datum honestum est. [Walther 20637 / Tosi 1349] É justo devolver igual por igual.
107. Par pari datum hostimentum est, opera pro pecunia. [Plauto, Asinaria 157] Foi dada uma compensação equivalente: o trabalho pelo dinheiro. VIDE: ●Hostimentum est opera pro pecunia.
108. Par pari iugator coniunx: quidquid impar, dissidet. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Solon 2] Case-se o igual com o igual; o que é desigual não entra em acordo. ■Casar e compadrar, cada qual com seu igual. ■Coelho casa com coelha, e não com ovelha. VIDE: ●Aequalem uxorem quaere.
109. Par pari refertur. [Cícero, Orator 65] Paga-se o igual com o igual. ■Como fizer teu compadre, assim lhe faze. ■Olho por olho, dente por dente. ■Aonde se dá, aí se leva. ■Onde se dão, aí se levam. ■Elas por elas. ●Par pari refer. [Pereira 97] Paga o igual com o igual. ■Paga na mesma moeda. ●Par pari referre. [Erasmo, Adagia 1.1.35] ■Pagar tintim por tintim. ●Par pari rependere. VIDE: ●Fricantem frica. ●Fricantem refrica. ●Par pro pari referto. ●Parem gratiam referre. ●Solet a despectis par referri gratia.
110. Par pari respondere. [Freire 141] Pagar na mesma moeda. Responder com as mesmas palavras. ●Par pari respondes dicto. [Plauto, Persa 226] Respondes o igual com o igual. ■Responde o frade como canta o abade. ■Responde pelas mesmas consoantes. ■Tal por tal. ■Tintim por tintim. VIDE: ●Verbum verbo, par pari respondere.L
111. Par pari respondet. [Plauto, Truculentus 912] Um é igual ao outro. ■São vinho da mesma pipa. ■São farinha do mesmo saco.
112. Par paribus invidet. O igual tem inveja dos seus iguais. ■Não se tem inveja a defuntos e apartados, senão a vizinhos e a chegados. VIDE: ●Etiam mendicus mendico invidet. ●Mendicus mendico invidet.
112a. Par paribus sociatur. Cada um se junta com seus iguais. ■Cada um procura o seu semelhante.
113. Par poena et agentes et consentientes comprehendit. [Jur] A mesma pena atinge tantos os executores como os que autorizam o crime. ■Tão bom é o ladrão como o consentidor. VIDE: ●Agentes et consentientes pari poena puniendi. ●Agentes et consentientes pari poena plectuntur. ●Agentes et consentientes pari poena puniuntur. ●Consentientes et agentes pari poena plectuntur. ●Consentientes et cooperantes pari poena sunt plectendi. ●Consentientes et facientes pari poena sunt plectendi. ●Facientem et consentientem par poena constringit. ●Non solum qui male agunt, sed qui consentiunt facientibus, digni sunt poena. ●Qui talia agunt digni sunt morte; et non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus.
114. Par praemium labori. [Binder, Thesaurus 2470] A recompensa corresponde ao trabalho. ■Tal trabalho, tal salário. VIDE: ●Beneficium datur propter officium. ●Par est fortuna labori. ●Par operae est merces.
115. Par pro pari referto. [Terêncio, Eunuchus 445] Retribui o igual com o igual. ■Como fizer teu compadre, assim lhe faze. ■Amor com amor se paga. ■Aonde se dá, aí se leva. ■Elas por elas. VIDE: ●Fricantem frica. ●Fricantem refrica. ●Par pari refer. ●Par pari refertur.
116. Par super parem non habet potestatem. O igual não tem autoridade sobre o igual. ●Par super parem nullum noscitur primatum habere. [William of Ockham, Dialogus 5.15.1] Sabe-se que o igual não tem nenhuma primazia sobre o seu igual. VIDE: ●Par in parem non habet imperium.
117. Parata pecunia ridet. [E.F.C.Oertel, Sprüchwörter 44] Dinheiro à vista sorri. ■Com dinheiro à vista, toda gente é benquista. ■Dinheiro de contado ganha soldado. VIDE: ●Amicos pecuniae faciunt. ●Pecunia pariter amicos et honorem invenit.
118. Paratae lacrimae insidias, non fletum, indicant. [Publílio Siro] As lágrimas fingidas indicam traição, não choro. ●Paratae lacrimae insidias, non luctum, indicant. As lágrimas fingidas indicam traição, não tristeza.
119. Parati et voluntate et facultatibus. [Divisa] Prontos (a ajudar) com a vontade e com os recursos. ■Prontos para o que der e vier. VIDE: ●Animis opibusque parati.
120. Paratior enim sum vera cognoscere, quam falsa defendere. [Enrique Flórez, Espana Sagrada 82] Estou mais preparado para conhecer a verdade do que para confirmar a mentira.
121. Paratur pax bello. [Cornélio Nepos, Epaminondas 5] Com a guerra prepara-se a paz. ■Boa guerra faz a boa paz. VIDE: ●Paritur pax bello. ●Pax paritur bello. ●Qui desiderat pacem praeparet bellum. ●Si vis pacem, para bellum.
122. Paratus pugnare pro patria. [Divisa] Pronto a lutar pela pátria. VIDE: ●Semper paratus pugnare pro patria.
123. Parca manus cineris, nimium profusa farinae. [Collins 31] Mão econômica com a cinza, exageradamente gastadora com a farinha. ■Aproveitador de farelos, esperdiçador de farinha. ■Quebra a louça e guarda os palitos. VIDE: ●Ad mensuram aquam bibit, citra mensuram panem comedit. ●Potat aquam metro, sed edit mazam sine metro.
124. Parce cibo, et serva prudenter; neu parce labori. [Pereira 106] Poupa comida, e guarda com prudência; não poupes trabalho. ■Guarda que comer, não guardes que fazer. ●Parce cibo, et serva prudens; non parce labori. [Medina 594]
125. Parce fatenti. Perdoa a quem confessa. ■Pecado confessado é meio perdoado. VIDE: ●Initium est salutis notitia peccati. ●Initium est salutis cognitio peccati. ●Peccavi, fateor; veniam peto; parce fatenti, Deus!
126. Parce gaudere oportet et sensim queri, totam quia vitam miscet dolor et gaudium. [Fedro, Fabulae 4.18.9] Não há que alegrar-se muito, nem queixar-se demasiado, porque a dor e o prazer andam sempre misturados na vida.
127. Parce mero, cenato parum; non tibi sit vanum surgere post epulas; somnum fuge meridianum. [Regimen Sanitatis Salernitanum, Praefatio 4] Sê parco no vinho, ceia pouco; não te seja difícil levantar-te da mesa depois das refeições; foge do sono do meio-dia.
128. Parce nobis, Domine! [Da liturgia católica], Perdoa-nos, Senhor!
129. Parce, puer, stimulis, et fortius utere loris. [Ovídio, Metamorphoses 2.127] Poupa as esporas, rapaz, e usa as rédeas com mais firmeza.
130. Parce sepulto. [Virgílio, Eneida 3.41] Poupa o morto. ■Paz ao morto! ■Enterrado, perdoado. ●Parce sepultis. [Machado de Assis, A Mulher de Preto 11; Rezende 4774] Poupa os mortos. VIDE: ●De mortuis nil nisi bonum. ●De mortuis nil nisi bene. ●Mortuis non convinciandum. ●Nihil de mortuis nisi bonum.
131. Parcere personis, dicere de vitiis. [Marcial, Epigrammata 10.33.10] Poupar as pessoas, criticar os vícios. ●Parcite personis, dicite de vitiis. Poupai as pessoas, criticai os vícios. VIDE: ●Bellum cum vitiis, sed pax cum personis. ●Interficite errores, diligite homines. ●Interficite errores, diligite errantes.
132. Parcere subiectis et debellare superbos. [Virgílio, Eneida 4.853] Poupar os fracos e abater os soberbos. VIDE: ●Hae tibi erunt artes, pacisque imponere morem, parcere subiectis et debellare superbos.
133. Parcit cognatis maculis similibus fera. [Juvenal, Satirae 16.159] O animal feroz não ataca animais com malhas iguais às dele. ■Lobo não come lobo. VIDE: ●Aequalitas bellum non parit. ●Lupus non mordet lupum.
134. Parcit quisque malis, perdere vult bonos. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Cleobulus 5] Quem poupa os maus quer prejudicar os bons. ■Quem poupa o mau prejudica o bom. VIDE: ●Bonis nocet qui malis parcet. ●Bonis nocet quisquis pepercerit malis. ●Iniuria probos afficit qui malis parcit. ●Minatur innocentibus qui parcit nocentibus. ●Qui parcit nocentibus, innocentes punit.
134a. Parcit sibi, qui tempori parcit. Quem poupa tempo, poupa a si.
135. Parcitas et labor. [Divisa do Barão de S.João de Icaraí / Rezende 4778] Economia e trabalho.
135b. Parcito saepe cibis et sic annosior ibis. [Binder, Thesaurus 2474] Sê econômico na comida, e assim viverás mais anos. ■A gula mata mais que a espada. VIDE: ●Ancipiti plus ferit ense gula. ●Est gula totius fons et origo mali. ●Plures interficit cena quam gladius. ●Plures necat gula quam gladius. ●Plures occidit gula quam gladius.
136. Parco non deerit prodigus. [Gaal 1422] Ao econômico não faltará o pródigo. ■Depois de um bom poupador, um bom gastador. VIDE: ●Condus quaerit promum. ●Pater avarus, filius prodigus. ●Quod parcus quaeres, effundit prodigus heres.
137. Parcus discordat avaro. O econômico é diferente do avarento. VIDE: ●Quantum discordet parcus avaro!
138. Parcus ob heredis curam nimiumque severus assidet insano. [Horácio, Epistulae 1.5.13] Quem poupa e é muito severo consigo por causa de herdeiro tem seu lugar ao lado do insano.
139. Parcus ter miser. [Estobeu / Bernardes, Nova Floresta 1.528] O homem mesquinho é três vezes infeliz.
140. Pardus maculas non deponit. [Grynaeus 389] O leopardo não abandona suas malhas. ■O leopardo não pode mudar suas malhas. ●Pardus maculas nunquam deponit. VIDE: ●Abluis Aethiopem quid frustra? ●Aethiops non albescit. ●Mutare non potest Aethiops pellem suam. ●Mutare non potest pardus varietates suas. ●Si mutare potest Aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteritis benefacere cum didiceritis malum. ●Vestem mutare potest Aethiops, faciem non potest.
141. Pareatur necessitati, quam ne di quidem superant. [Schottus, Adagia 24] Submetamo-nos à fatalidade; nem os deuses conseguem vencê-la. VIDE: ●Necessitati nec deus repugnat. ●Necessitati ne dii quidem repugnant. ●Necessitati ne dii quidem ipsi repugnant. ●Necessitati nec Deus ipse repugnat.
142. Parem delinquentis et suasoris culpam esse. [Alciato, Emblemata 174] É igual a culpa do criminoso e do seu mentor. ■Tão ladrão é o que vai ao nabal como o que fica ao portal. VIDE: ●Etiam instigator penes reum luet. ●Par culpa delinquentis et suasoris est.
143. Parem gratiam referre. [Freire 141] ■Pagar na mesma moeda. VIDE: ●Fricantem frica. ●Fricantem refrica. ●Par pari refertur. ●Par pari respondere. ●Par pari refer. ●Par pro pari referto. ●Solet a despectis par referri gratia.
144. Parem passis tristitiam facit pati posse. [Sêneca, Epistulae Morales 74] Poder sofrer um mal dá tristeza igual à de tê-lo sofrido. ■O temor sempre suspeita o pior.
145. Parendo vinces. [Divisa] Obedecendo, vencerás.
146. Parens iratus in se est crudelissimus. [Publílio Siro] Um pai zangado é muito cruel consigo mesmo.
147. Parens patriae. [Cícero, In Calpurnium Pisonem 4] O pai da pátria. (=O protetor dos direitos dos cidadãos). VIDE: ●Genitor patriae. ●Pater patriae.
148. Parens philosophiae. O pai da filosofia. VIDE: ●Socrates parens philosophiae iure dici potest.
149. Parens rerum fixit in aeternum causas qua cuncta cöercet. [Lucano, Bellum Civile 2.7] O criador do universo fixou para sempre as causas pelas quais ele mantém todas as coisas em ordem.
150. Parentes abunde habemus, amicos quaerimus. [J.B.G. Dumesnil, Latin Synonyms 7] Quem nos obedeça, temos muitos; procuramos amigos. ●Parentes abunde habemus, amicorum neque nobis neque cuiquam omnium satis fuit. [Salústio, Iughurta 102] Subordinados, nós temos em grande quantidade; amigos, todos os que temos são insuficientes tanto a nós como a qualquer pessoa.
151. Parentes ama. [Dionísio Catão, Monosticha 2] Ama teus pais.
152. Parentes carissimos habere debemus. [Cícero, In Senatu 1.2] Devemos tratar nossos pais com muito amor.
153. Parentes cole. [Rezende 4782] Honra teus pais. VIDE: ●Deum cole, parentes ama.
154. Parentes patientia vince. [Dionísio Catão, Monosticha 40] Vence teus pais pela paciência.
155. Parentes plus amant filios, quam e contra. [Aristóteles, Ethica] Os pais mais amam os filhos do que o contrário. ●Parentes plus amant filios, quam e converso.
156. Parentes reverere. [Rezende 4783] Respeita teus pais.
157. Parentes suos non amare impietas est, non agnoscere, insania. [Sêneca, De Beneficiis 3.3.5] Não amar os próprios pais é desrespeito, não considerá-los como tais é insanidade.
158. Parentum necessitatibus liberos succurrere iustum est. [Codex Iustiniani 5.25.1] É justo que os filhos provejam às necessidades dos pais.
159. Pareo, non servio. [Divisa / Rezende 4781] Obedeço, mas não sou escravo.
160. Parere cum didiceris, imperare scies. [Sólon / Rezende 4784] Quando aprenderes a obedecer, saberás mandar. ■Bem sabe mandar quem bem sabe obedecer. ■Quem não aprendeu a obedecer, não sabe mandar. VIDE: ●Disce parere. ●Non potest bene imperare qui male ante serviit. ●Praeesse nescit qui subesse nescit. ●Qui nescit oboedire, is nesciet imperare.
161. Parere scire par imperio gloria est. [Publílio Siro] Saber obedecer é uma glória igual a comandar.
162. Pares cum paribus facillime congregantur. [Cícero, De Senectute 3.7] Os iguais facilmente se juntam. ■Cada qual com seu igual. ■Lé com lé, cré com cré, cada um com os da sua ralé. ■Cada ovelha com sua parelha. ■Aves da mesma pena andam juntas. ■Um burro coça outro. ●Pares cum paribus facile congregantur. ●Pares cum paribus maxime congregantur. [Tosi 1335] ●Pares paribus congregantur. VIDE: ●Aequalis aequalem delectat. ●Assidet usque graculus graculo.
163. Pares curiae. [Black 1324] Os pares da corte.
164. Pares in labore, pares in honore. [F.J.Hartleben, Dictionarium Paroemiarum 178] Iguais no esforço, iguais em estima.
165. Pares in tempore, pares in iure. [Jur] Iguais em tempo, iguais em direito. ●Pares in tempore, sunt pares in iure. [Matteo Gribaldi, Methodus Ac De Ratione Studendi In Iure 86]
166. Pares non habitus, sed virtus facit. [Epígrafe de Fábula de Fedro 4.14 / Rezende 4787] Não o traje, senão a virtude faz os homens iguais. ■O hábito não faz o monge. VIDE: ●Ars non est veste cognoscenda. ●Habitu similes, virtute impares.
167. Pares paribus irresolubili nexu iunguntur. [Apuleio, De Dogmate Platonis 2] Os caracteres semelhantes se unem por um laço indissolúvel. ■Cada qual com seu igual. VIDE: ●Aequalis aequalem delectat.
168. Pares regni. [Black 1324] Os pares do reino.
169. Pareto legi, quisque legem sanxeris. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Pittacus 5] Obedece à lei, tu que a sancionaste. ■Quem fez seu angu, que o coma. VIDE: ●Colo quod aptasti, ipsi tibi nendum est. ●Patere legem quam ipse tulisti. ●Patere legem quam ipse tuleris. ●Patere quam ipse fecisti legem.
170. Pari causa. [Black 1324] Em causa igual. Em igualdade de direito.
171. Pari delicto. [Black 1324] Em delito igual.
172. Pari materia. [Black 1324] Sobre a mesma matéria.
173. Pari motu exagitatum et exhalat horribiliter caenum et suaviter fragrat unguentum. [S.Agostinho, De Civitate Dei 1.8.4] Sacudidos pelo mesmo movimento, o esterco fede horrivelmente, enquanto o perfume cheira aprazivelmente.
174. Pari passu. A passo igual. Ao mesmo tempo. Simultaneamente. VIDE: ●Passu pari. ●Passibus aequis.
175. Pari pondere nemo fatigabitur. [Bebel, Adagia Germanica] Quando os pesos são iguais, ninguém se cansa. ■Mal de muitos consolo é. ■Muitas mãos tornam a obra leve. VIDE: ●Comitatus levat malum. ●Ubi unus conventus monachorum, ibi unus cibus.
176. Pari ratione. [Black 1324] Por razão igual.
177. Pari sorte scelus et sceleris voluntas. [Stevenson 454] Crime e intenção de crime são iguais. ●Pari sorte leges scelus quam sceleris puniunt voluntatem. [Codex Theodosiani 9.26.1] As leis punem da mesma maneira tanto o crime quanto a intenção de crime. VIDE: ●Voluntas habetur pro facto.
178. Paria copulantur paribus. [Black 1324] Coisas iguais se unem.
179. Paria cum paribus compensantur. [Jur] As coisas iguais se compensam.
180. Paria delicta mutua pensatione dissolvuntur. [Papiano, Digesta 24.3.39] Delitos iguais se anulam por mútua compensação. ●Paria delicta mutua compensatione tolluntur.
180a. Paria in iure sunt, quid factum non fuisse, vel caruisse effectu. Na lei, se equivalem o que não foi feito e o que não teve efeito.
181. Paria non esse et non probari. [Jur] Não existir e não ser comprovado se igualam. VIDE: ●Idem est non esse et non probari.
182. Paria sunt aliquid non facere et non iure facere. [Jur] Não fazer algo e fazê-lo ilegalmente se equivalem. ●Paria sunt, aliquid non facere, et non facere debite et legitimo modo.
182a. Paria sunt non esse, vel reperiri non posse. [Charles Cahier, Quelque Six Mille Proverbes 555] Não existir e não ser encontrado dão no mesmo. VIDE: ●Non esse, et non posse probari, paria sunt.
183. Paries albus stultorum charta. [Teófilo Folendo, Baldo 278] A parede branca é o papel dos tolos. ■As paredes brancas são os papéis dos tolos. ■Muro bem alto, papel de gaiato. VIDE: ●Nomina stultorum leguntur ubicumque locorum. ●Nomina stultorum semper parietibus haerent. ●Parietes papyrus stultorum. ●Stultorum calami carbones, moenia chartae. ●Stultorum nomen semper ubique iacet.
184. Parietes amicitiae custodes. [Grynaeus 222] As paredes são guardiãs da amizade. ■Portas fechadas, saúde da alma.
184a. Parietes habent aures. [Walther 20709b / Tosi 230] Paredes têm ouvidos. ■Matos têm olhos, paredes tem ouvidos. ■Paredes e prados, ouvidos largos. VIDE: ●Omnis angulus est oculatus.
185. Parietes ipsi loquuntur. As próprias paredes falam. ■Paredes falam. VIDE: ●In ea urbe, vel parietes ipsi loqui posse videntur. ●Saxa loquuntur.
186. Parietes papyrus stultorum. As paredes são o papel dos tolos. VIDE: ●Nomina stultorum leguntur ubicumque locorum. ●Paries albus stultorum charta.
187. Parieti loqueris. [Erasmo, Adagia 1.4.90] Falas a uma parede. ■Perdes o teu latim. ■Pregas no deserto. VIDE: ●Lapidi loqueris.
188. Parisios stolidum si quis transmittat asellum, si fuit hic asinus, non ibi fiet equus. [Gaal 379] Se alguém mandar a Paris um burrinho estúpido, se aqui era burro, lá não passará a cavalo. ■Asno que a Roma vá, asno volta de lá. ■Tolo vai a Santarém, tolo vai, tolo vem. ●Parisios bipedem si quis transmittat asellum, si fuit hic asinus, non ibi fiet equus. [Eiselein 150] Se alguém mandar a Paris um burrinho de dois pés, se aqui era burro, lá não passará a cavalo. VIDE: ●Animum debes mutare, non caelum. ●Ignarus rediit Romam deductus asellus. ●Lutetiam si quis asinum mittat, equum non redire.
189. Parit contemptum nimia familiaritas. [Publílio Siro] Intimidade excessiva gera desprezo. ■A familiaridade produz o desprezo. ■A familiaridade gera o desdém. ■Acaba-se a amizade quando começa a familiaridade. VIDE: ●Consueta conversatio cum hominibus, et nimia familiaritas, reverentiam minuit, et contemptum parit. ●Cotidiano convictu auctoritas minuitur. ●Cotidiano convictu auctoritas imminuitur. ●Familiaritas nimia contemptum parit. ●Nimia familiaritas contemptum parit. ●Nimia familiaritas parit contemptum.
190. Parit enim conversatio contemptum, raritas conciliat admirationem. [Apuleio, De Deo Socratis 4] A intimidade produz desprezo; a pouca freqüência atrai a admiração. ■Muita conversação é causa de menosprezo. ■Bom juízo e muita conversa poucas vezes se juntam. ■Nenhuma maravilha dura mais que três dias. VIDE: ●Perpetua conversatio contemptum parit; raritas autem admirationem conciliat.
191. Parit satietas ferociam. [Manúcio, Adagia 945] ■A fartura faz bravura. ●Parit satietas ferociam; imperitia cum potestate coniuncta, insaniam. [Grynaeus 746] A abundância gera violência; a ignorância reunida com o poder gera a loucura. VIDE: ●E copia, ferocia. ●Satietas ferociam parit.
192. Paritur pax bello. [Cornélio Nepos, Epaminondas 5] A paz nasce da guerra. VIDE: ●Paratur pax bello. ●Pax paritur bello. ●Si vis pacem, para bellum.
193. Parium cum paribus facilis congregatio est. [Publílio Siro] É fácil a reunião dos iguais com seus iguais. ■Lé com lé, cré com cré, cada um com os da sua ralé. ■Cada ovelha com sua parelha. VIDE: ●Aequalis aequalem delectat. ●Associat similes natura. ●Assidet usque graculus graculo. ●Pares cum paribus facillime congregantur.
194. Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges. [Publílio Siro] Se negas com elegância, ainda assim concedes parte do benefício pedido. ■Mais custa o falso prometer que o pronto recusar. ●Pars beneficii est, quod petitur, si cito neges. Se recusares imediatamente, ainda assim concedes parte do benefício pedido. VIDE: ●Beneficium est, si cito negas, quod petitur. ●Par beneficii est quod petitur, si belle neges.
195. Pars ergo scientiæ est scire, quod nescias. [Albertano da Brescia, Liber Consolationis 10] Uma parte da sabedoria é identificar o que não se sabe.
196. Pars est in toto, sed totum non est in parte. A parte está no todo, mas o todo não está na parte. VIDE: ●Pars in toto continetur. ●Pars in toto est. ●Totum parte maius est.
197. Pars hominum vitiis gaudet constanter. [Horácio, Epistulae 1.1.77] Uma parte da humanidade se orgulha dos vícios com firmeza.
198. Pars imperfecta manebat. [Virgílio, Eneida 8.428] Uma parte continuava incompleta.
199. Pars in toto continetur. A parte está contida no todo. ●Pars in toto est. [Ulpiano, Digesta 44.2.7] VIDE: ●Pars est in toto, sed totum non est in parte. ●Totum parte maius est.
200. Pars litigans. [Jur] A parte litigante.