DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

P1  P2  P3  P4  P5  P6  P7  P8  P9  P10  P11  P12

P1: 1-200

1. Pabula da corvis, dement tibi lumina corvi. [FV y MB, Colección de Refranes 271] Dá de comer aos corvos, eles te arrancarão os olhos. Cria o corvo, tirar-te-á o olho. Acalenta a serpente, que ela te dará o pago. VIDE: Ale luporum catulos. Ale catulos lupi. Alis catulos lupi. Alis luporum catulos. Colubram foves in sinu. Colubrum foves in sinu. Colubrum in sinu fove. Corvum in sinu foves. Leonis catulum ne alas. Tu viperam sub alis nutricas. Viperam sub ala nutricaris.

2. Pabula si desint, irritus ignis erit. [Gaal 449] Se faltar alimento, o fogo não terá força.

3. Pabulum Acherontis. [Brewer, Dictionary of Phrase and Fable] O alimento de Aqueronte. (=Um cadáver). VIDE: Acherontis pabulum.

4. Pabulum animi. [Bacon, Advancement of Learning 2.12.2] O alimento do espírito.

5. Pace belloque fidelis. [Divisa da cidade de Regio Emilia, Itália] Fiel na paz e na guerra.

5a. Pace dubia bellum potius. [Johan de Witt, The True Interest and Political Maxims 243] Antes a guerra do que a paz insegura. VIDE: Pace suspecta tutius bellum.

6. Pace et bello. Na paz e na guerra. Pace belloque.

7. Pace et bello paratus. [Divisa] Preparado na paz e na guerra.

8. Pace nihil melius. [Christian Matthiae, Theatrum Historicum 557] Não há nada melhor do que a paz.

9. Pace suspecta tutius bellum. [Binder, Thesaurus 2464] A guerra é mais segura do que uma paz suspeita. VIDE: Pace dubia bellum potius.

10. Pace tua. Com tua permissão. Pace tua dixerim. [Cícero, Ad Familiares 7.17] Eu diria com tua permissão.

11. Pacem cum hominibus habebis, bellum cum vitiis. [DM 34] Terás paz com os homens e guerra com os vícios. Pacem cum hominibus, bellum cum vitiis habe. Pacem habe cum hominibus, bellum cum vitiis. [Seybold 262] Pacem habebis cum hominibus, cum vitiis bellum. Pacem cum inimicis, bellum cum vitiis. [Divisa da Comuna de Venaria Reale, Turim, Itália / Rezende 4741] Paz com os inimigos, guerra com os vícios. VIDE: Bellum cum vitiis, sed pax cum personis. Cum hominibus pacem, bella cum vitiis habe.

12. Pacem demus animo. [Sêneca, De Ira 3.41.1] Devemos dar paz ao nosso espírito.

12a. Pacem habete inter vos. [Vulgata, Marcos 9.49] Guardai paz entre vós.

12b. Pacem habete, et Deus pacis et dilectionis erit vobiscum. [Vulgata, 2Coríntios 13.11] Tende paz, e o Deus da paz e da dileção será convosco.

13. Pacem omnes desiderant, sed quae ad veram pacem pertinent non omnes curant. [Tomás de Kempis, De Imitatione Christi 4.25.2] Todos desejam a paz, mas nem todos cuidam das coisas pertinentes à verdadeira paz.

14. Pacem orare manu, praefigere puppibus arma. [Virgílio, Eneida 10.80] Implorar a paz com as mãos, e coroar as popas dos navios com as armas.

15. Pacem reduci velle, victori expedit, victo necesse est. [Sêneca, Hercules Furens 368] Querer que a paz seja restaurada interessa ao vencedor e é necessidade do vencido.

16. Pacem veneramur amantes. [Propércio, Elegiae 3.5.1] Nós, os namorados, veneramos a paz.

17. Pacem veniamque rogamus. [Horácio, Amores 1.2.21] Peço-te paz e perdão.

18. Pacemne huc fertis an arma? [Virgílio, Eneida 8.114] Trazeis-nos paz ou armas?

19. Paci sunt maxime contraria vis et iniuria. [Jur / Black 1315] A violência e a injustiça são as principais coisas hostis à paz. VIDE: Maxime paci sunt contraria vis et iniuria.

20. Pacis amator. [Ovídio, Amores 2.6.26] Um amante da paz.

21. Pacis Amor deus est. [Propércio, Elegiae 3.5.1] Amor é o deus da paz.

22. Pacis caritate. [Tácito, Historiae 2.37] Por amor à paz.

23. Pacis fides nulla est. [Cícero, Ad Atticum 9.3] Não há nenhuma esperança de acordo.

24. Pacis nomine bellum involutum reformido. [Cícero, Philippica 7.19] Tenho muito medo da guerra escondida sob o nome de paz. VIDE: Bellum pacis nomine involutum.

25. Pacis tempore, cogitandum de bello. Em tempo de paz, deve-se pensar na guerra. Pacis tempore, semper cogitandum est de bello. [Jacobus Bornitius, De Aerario] Em tempo de paz, deve-se sempre pensar na guerra. VIDE: Non solum belli, sed etiam pacis tempore cogitandum de bello. Qui desiderat pacem, praeparet bellum. Qui desiderat pacem, praeparet bellum; qui victoriam cupit, milites imbuat diligenter; qui secundos optat eventus, dimicet arte, non casu. Si pace frui volumus, bellum gerendum est. Si vis pacem, para bellum. Suscipienda quidem bella sunt ob eam causam, ut sine iniuria in pace vivatur. Tempore pacis cogitandum de bello.

26. Pacta clara, boni amici. [Gaal 1288] Contratos claros, bons amigos. O preto no branco fala como gente. Boas contas fazem os bons amigos. VIDE: Clara pacta, amicitia longa. Clara pacta faciunt amici. Clara pacta, boni amici. Clare pacta, boni amici.

27. Pacta conventa. As condições convencionadas. Os contratos.

28. Pacta conventa legibus facta rata sint. [Sêneca Retórico, Controversiae 9.3] Os contratos feitos de acordo com as leis são válidos.

29. Pacta conventa servari oportet. [Codex Iustiniani 5.3.20.5] É preciso respeitar os contratos.

30. Pacta dant legem contractui. [Jur / Black 1316] As cláusulas convencionadas dão força de lei ao contrato.

31. Pacta non possunt facere licita, quae alias illicita sunt. [J.C.S.C.Viana, Dicionário para Prática Forense 118] Os contratos não podem tornar lícito o que é ilícito.

32. Pacta nuda non sunt servanda. [Jur] Contratos informais não devem ser observados. VIDE: Ex nudo pacto non oritur actio.

33. Pacta nuda non valent. [Jur] Contratos informais não têm força. VIDE: Pactum nudum. VIDE: Nuda pactio obligationem non parit, sed parit exceptionem.

34. Pacta personalia non transeunt ad heredes. [Jur] Convenções pessoais não se transmitem aos herdeiros.

35. Pacta privata iuri publico derogare non possunt. [Jur / Coke / Black 1316] Contratos particulares não podem derrogar direito público. VIDE: A pactis privatorum publico iuri non derogatur. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest. Pactis privatorum iuri publico non derogatur. Privatorum conventio iuri publico non derogat.

36. Pacta quae contra leges constitutionesque, vel contra bonos mores fiunt, nullam vim habere, indubitati iuris est. [Codex Iustiniani 2.3.6] É de direito inconcusso que as convenções que são feitas contra as leis e as constituições, ou contra os bons costumes, nenhuma eficácia têm.

37. Pacta quae turpem clausulam continent non sunt observanda. [Paulo, Digesta 2.14.27.4] Os contratos que contenham cláusula desonrosa não devem ser cumpridos. VIDE: Contractus ex turpi causa, vel contra bonos mores, nullus est.

38. Pacta sunt servanda. [Rezende 4747] Os contratos devem ser respeitados. Trato é trato. Pacta servari debent. Pacta semper sunt servanda. [Cícero, De Officiis 3.92] Os contratos sempre devem ser respeitados. Pacta serva. Cumpre o que foi combinado.

39. Pacta viro merces iuste solvatur amico. [Schottus, Adagia 585] O salário combinado será legitimamente pago ao homem digno.

40. Pactis privatorum iuri publico non derogatur. [Jur / Black 1316] Contratos particulares não derrogam direito público. VIDE: Pacta privata iuri publico derogare non possunt. Privatorum conventio iuri publico non derogat.

41. Pactum illicitum. Um acordo ilegal.

42. Pactum non pactum est, non pactum pactum est, quod vos libet. [Plauto, Aulularia 216] O combinado não foi combinado; o não combinado foi combinado; seja o que vós quiserdes.

43. Pactum nudum. [Codex Iustiniani 2.3.10] Um pacto nu. (=Um contrato informal. Uma simples promessa). VIDE: Pactum vestitum.

44. Pactum sceleris. [Jur] Acordo para praticar um crime. A cumplicidade.

45. Pactum societatis. O contrato social.

46. Pactum subiectionis. O pacto social.

47. Pactum turpe. Um acordo desonroso.

48. Pactum vestitum. [Jur] Um pacto vestido. (=Um contrato formal). VIDE: Pactum nudum.

49. Paene in foveam decidi. [Plauto, Persa 594] Quase caí no buraco. Escapei por um triz.

50. Paenitemini igitur. [Vulgata, Atos 3.19] Arrependei-vos, pois.

51. Paenitentia sera raro vera. [Henderson 315; DAPR 705] Arrependimento tardio raramente é verdadeiro. Paenitentia sera raro seria. [Massimiliano Deza, Conciones 1.608] Arrependimento tardio raramente é sério. VIDE: Paenitentia vera nunquam sera. Quae nimis est sera, non est confessio vera.

52. Paenitentia vera est dolor cordis et amaritudo animae pro malis quae quisque commisit. [Ambrósio, Sermo 25] O arrependimento verdadeiro é dor do coração e amargura da alma pelos males que a pessoa cometeu.

53. Paenitentia vera nunquam sera. O arrependimento verdadeiro nunca chega tarde. Nunca é tarde para o bem. VIDE: Nulla est sera ad bonos mores via. Nunquam sera ad bonos mores via. Paenitentia sera raro vera.

54. Paenitet me. Estou arrependido.

55. Paenituit eum quod hominem fecisse in terra. [Vulgata, Gênesis 6.6] Pesou a Deus de ter criado o homem na terra.

56. Palam omnibus. Na presença de todos.

57. Palam populo. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 6.14] Diante do povo. Publicamente.

58. Paleae sunt! São palhas! Ninharias!

59. Palinodiam canere. [Erasmo, Adagia 1.9.59] Cantar a palinódia. (=Palinódia. Poema em que se desdiz aquilo que se disse em outro. Retratação). Dar o dito pelo não dito.

60. Palleat omnis amans; hic est color aptus amanti. [Ovídio, Ars Amatoria 1.729] Todo apaixonado é pálido; essa é a cor adequada ao homem enamorado.

61. Pallentes procul hinc abite curae! [Marcial, Epigrammata 11.6.6] Fora daqui, sombrias preocupações!

62. Pallida luna pluit, rubicunda flat, alba serenat. [Rezende 4750] Com a lua pálida, chove; com a avermelhada, venta; com a branca, faz bom tempo.

63. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres. [Horácio, Carmina 1.4.13] A pálida morte pisa com o mesmo pé as cabanas dos pobres e os castelos dos reis. Tanto morre o papa como quem não tem capa. VIDE: Aequa mors est. Aequa tellus pauperi recluditur regumque pueris. Grandia cum minimis mors ferit ense pari. Mors pallida aequo pede pulsat pauperum casas regumque turres.

64. Pallium breve utrumque operire non potest. [Vulgata, Isaías 28.20] Um cobertor curto não pode cobrir a um e outro.

65. Palma non sine pulvere. [Divisa] Não há palma sem poeira. Não há vitória sem luta. Não há gosto que não custe. VIDE: Gloria labores sequitur. Gloria sudoribus libenter irrigatur. Non sine pulvere palma.

66. Palma palmam piet, illota vel utraque fiet. [Walther 30583 / Tosi 1341] Uma mão tem de lavar a outra, ou ambas ficarão sujas. Uma mão lava a outra. VIDE: Abluit manus manum: da aliquid et accipe. Amicus amicum adiuvat. Manus manum lavat. Manus manum, digitumque digitus abluit. Manus manum lavat, et digitus digitum. Una manus reliquam lavat, ut relavetur ab ipsa. Utraque mundatur, dum palma palma lavatur.

67. Palmam alter meret, alter praeripuit. [A.Althaber, Dizionario 695] Um merece a palma, mas outro a arrebatou. Um levanta a caça, e outro a mata. VIDE: Cepisti volucres, alius sed rete tetendit.

68. Palmam palma fricat, fautorem servat amicus. [Julius Zacher, Die Deutschen Sprichwörtersammlungen 26] Uma mão lava a outra; um amigo não abandona quem o favorece.

69. Palmam qui meruit, ferat. [John Jortin, Lusus Poetici 8.20; Rezende 4752] Leve a palma quem a mereceu. VIDE: Detur digniori.

70. Palpari in tenebris. [Erasmo, Adagia 3.7.59] Tatear nas trevas. Andar com furão morto à caça.

71. Palumbem ad aream usque adduximus. [Plauto, Poenulus 676] Metemos um pombo bravo na tua eira. (=Nós te armamos uma cilada).

72. Palumbem pro columba. [Erasmo, Adagia 3.1.25] Uma pomba brava por uma pomba comum. Gato por lebre. VIDE: Capillos pro lana. Pilos pro lana. Pro perca scorpium.

72a. Panditur ad nullas ianua nigra preces. [Propércio, Elegiae 4.11.2] A porta negra não se abre a nenhuma súplica

73. Panditur et clauso saepius ore furor. [Maximiano, Elegiae 4] Na maioria das vezes, a paixão violenta se manifesta, mesmo estando fechada a boca.

74. Pane lucrando. Para ganhar pão. (=Expressão utilizada para indicar obra de arte elaborada com o fim de ganhar dinheiro). VIDE: De pane lucrando.

74a. Panem Catharina non conficit sine farina. [Proverbia Communia 519] Sem farinha, Catarina não faz pão. Sem farinha não se faz pão. Panem Catharina non conficit absque farina. [Suringar, Glossarium 72] VIDE: Panis non conficitur sine farina. Priusquam offa sit, farina. Ubi non est triticum, ibi non est placenta. Ubi triticum non est, ibi non est farina.

75. Panem et aquam natura desiderat. [Sêneca, Epistulae Morales 25.4] A natureza deseja pão e água.

76. Panem et circenses. [Juvenal, Satirae 10.81] (Tudo o que o povo quer é) pão e espetáculos circenses. Pão e circo. Haja pão e satisfação. VIDE: Duas tantum res anxius optat: panem et circenses.

77. Panem inopi da, sed condimenti vice pugnos. [Schottus, Adagia 583] Dá pão ao pobre, mas (se ele te pedir molho), em lugar de molho, dá-lhe socos.

78. Panem non comedistis, vinum et siceram non bibistis. [Vulgata, Deuteronômio 29.6] Não comestes pão, e não bebestes vinho nem sidra.

79. Panem nostrum cotidianum da nobis hodie. [Vulgata, Lucas 11.3] O pão nosso de cada dia nos dá hoje. Panem nostrum supersubstantialem da nobis hodie. [Vulgata, Mateus 6.11] O pão nosso necessário à nossa substância, nos dá hoje.

80. Panem probato levem, gravemque caseum. [DAPR 563] Come pão leve e queijo pesado.

81. Panem quaeramus aratro. [Juvenal, Satirae 14.181] Busquemos o pão com o arado. Quem trabalha, ganha pão. VIDE: Ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest. Non dereliquetur agricola qui colit terram, et qui seminat eam. Panis quaerendus aratro. Praemia nobis posita sunt post laborem.

82. Panes tuos in frigidum furnum iacis. [Schottus, Adagia 607] Colocas teus pães no forno frio. (=Trabalhas em vão). Trabalhas para o bispo. VIDE: In frigidum furnum panes immittere.

83. Pange, lingua. [Título de hino religioso atribuído a S.Tomás de Aquino] Canta, ó minha língua.

84. Panis angelicus. [Da liturgia católica] O pão dos anjos.

85. Panis et cerevisia sunt vitae pabulum. [Schrevelius 1172] Pão e cerveja são o alimento da vida.

86. Panis et vinum. Pão e vinho.

87. Panis non conficitur sine farina. [Bebel, Adagia Germanica; DAPR 537] Sem farinha não se faz pão. VIDE: Panem Catharina non conficit sine farina. Priusquam offa sit, farina. Ubi non est triticum, ibi non est placenta.

88. Panis quaerendus aratro. Deve-se buscar o pão com o arado. VIDE: Ager, quamvis fertilis, sine cultura fructuosus esse non potest. Panem quaeramus aratro.

89. Panis, vina, caro mihi sint, et cetera linquam. [Gaal 982; Pereira 117] Tenha eu pão, vinho e carne, e o resto eu dispenso. Por carne, vinho e pão, deixo quantos manjares são. VIDE: Caseus et panis, bonus est cibus hic bene sanis.

90. Panis vitae. [Vulgata, João 6.35] O pão da vida.

91. Papulas observatis alienas, obsiti plurimis ulceribus. [Sêneca, De Vita Beata 27.4] Vós observais as espinhas alheias, mas estais cobertos de feridas. Vê a palhinha no olho alheio e não vê a trave no seu. Papulas alienas observat, ipse ulceribus obsitus. [Binder, Thesaurus 2469] VIDE: Aliena vitia in oculis habemus, a tergo nostra sunt.

92. Par aetas animos conciliare solet. [Maximiano, Elegiae 2] A idade igual costuma ligar os espíritos.

93. Par beneficii est quod petitur, si belle neges. [Publílio Siro] Negar com elegância o que é solicitado equivale a um favor. Mais custa o falso prometer que o pronto recusar. VIDE: Beneficium est, si cito negas, quod petitur. Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges. Pars beneficii est, quod petitur, si cito neges.

94. Par culpa delinquentis et suasoris est. É igual a culpa do criminoso e do seu mentor. Tão ladrão é o que vai ao nabal como o que fica ao portal. VIDE: Etiam instigator penes reum luet. Parem delinquentis et suasoris culpam esse.

94a. Par debet esse ratio commodi et incommodi. [Leopold Volkman, Paroemia et Regulae Juris 63] Deve haver equilíbrio da receita e da despesa.

95. Par delicto sit mea poena. [Ovídio, Tristia 2.578] Que minha punição corresponda ao meu crime.

96. Par erat ad formam sapientia. [Jacques Vanière, Dictionarium Poeticum 191] Sua sabedoria igualava sua beleza.

97. Par est. É justo. VIDE: Aequum est.

98. Par est fortuna labori. [Divisa / Rezende 4788] A sorte corresponde ao trabalho. Quem trabalha tem alfaia. Quem trabalha tudo alcança. Sofrer para saber, e trabalhar para ter. Vem a ventura a quem a procura. VIDE: Ad opus manum admovendo fortunam invoca. Amat victoria curam. Faveat magno fortuna labori. Par praemium labori.

99. Par in parem non habet imperium. [Dante, De Monarchia 1.10.3] Igual sobre igual não tem autoridade. Par in parem nullum habet imperium. [Breviarium Advocatorum 116] VIDE: Par super parem potestatem non habet.

100. Par nobile fratrum. [Horácio, Satirae 2.3.243] Um nobre par de irmãos.

101. Par non est. Não é justo.

102. Par odio importuna benevolentia. [Grynaeus 417] A benevolência impertinente em nada difere da inimizade. Choram os olhos de teu amigo, e ele enterrar-te-á vivo. Par odio simulata benevolentia. [Pereira 99] A benevolência fingida é igual ao ódio. VIDE: Amare inepte nil ab odio discrepat. Beneficus importunus hoste non minus. Benevolentia importuna non differt ab odio. Benevolentia importuna nihil differt a simultate. Importuna benevolentia nihil ab odio differt. Importuna benevolentia nihil ab inimicitia distat. Intempestiva benevolentia nihil a simultate differt. Merx ultronea putet.

103. Par operae est merces. A recompensa corresponde ao trabalho. Tal trabalho, tal salário. VIDE: Beneficium datur propter officium. Par praemium labori.

104. Par pari. O igual pelo igual. Elas por elas. A bom gato, bom rato.

105. Par pari coit. [Noel, Dictionarium Latino-Gallicum 192] O igual acompanha o igual. Cada qual com seu igual. Cada ovelha com sua parelha. VIDE: Aequalis aequalem delectat.

106. Par pari datum honestum est. [Walther 20637 / Tosi 1349] É justo devolver igual por igual.

107. Par pari datum hostimentum est, opera pro pecunia. [Plauto, Asinaria 157] Foi dada uma compensação equivalente: o trabalho pelo dinheiro. VIDE: Hostimentum est opera pro pecunia.

108. Par pari iugator coniunx: quidquid impar, dissidet. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Solon 2] Case-se o igual com o igual; o que é desigual não entra em acordo. Casar e compadrar, cada qual com seu igual. Coelho casa com coelha, e não com ovelha. VIDE: Aequalem uxorem quaere.

109. Par pari refertur. [Cícero, Orator 65] Paga-se o igual com o igual. Como fizer teu compadre, assim lhe faze. Olho por olho, dente por dente. Aonde se dá, aí se leva. Onde se dão, aí se levam. Elas por elas. Par pari refer. [Pereira 97] Paga o igual com o igual. Paga na mesma moeda. Par pari referre. [Erasmo, Adagia 1.1.35] Pagar tintim por tintim. Par pari rependere. VIDE: Fricantem frica. Fricantem refrica. Par pro pari referto. Parem gratiam referre. Solet a despectis par referri gratia.

110. Par pari respondere. [Freire 141] Pagar na mesma moeda. Responder com as mesmas palavras. Par pari respondes dicto. [Plauto, Persa 226] Respondes o igual com o igual. Responde o frade como canta o abade. Responde pelas mesmas consoantes. Tal por tal. Tintim por tintim. VIDE: Verbum verbo, par pari respondere.L

111. Par pari respondet. [Plauto, Truculentus 912] Um é igual ao outro. São vinho da mesma pipa. São farinha do mesmo saco.

112. Par paribus invidet. O igual tem inveja dos seus iguais. Não se tem inveja a defuntos e apartados, senão a vizinhos e a chegados. VIDE: Etiam mendicus mendico invidet. Mendicus mendico invidet.

112a. Par paribus sociatur. Cada um se junta com seus iguais. Cada um procura o seu semelhante.

113. Par poena et agentes et consentientes comprehendit. [Jur] A mesma pena atinge tantos os executores como os que autorizam o crime. Tão bom é o ladrão como o consentidor. VIDE: Agentes et consentientes pari poena puniendi. Agentes et consentientes pari poena plectuntur. Agentes et consentientes pari poena puniuntur. Consentientes et agentes pari poena plectuntur. Consentientes et cooperantes pari poena sunt plectendi. Consentientes et facientes pari poena sunt plectendi. Facientem et consentientem par poena constringit. Non solum qui male agunt, sed qui consentiunt facientibus, digni sunt poena. Qui talia agunt digni sunt morte; et non solum qui ea faciunt, sed etiam qui consentiunt facientibus.

114. Par praemium labori. [Binder, Thesaurus 2470] A recompensa corresponde ao trabalho. Tal trabalho, tal salário. VIDE: Beneficium datur propter officium. Par est fortuna labori. Par operae est merces.

115. Par pro pari referto. [Terêncio, Eunuchus 445] Retribui o igual com o igual. Como fizer teu compadre, assim lhe faze. Amor com amor se paga. Aonde se dá, aí se leva. Elas por elas. VIDE: Fricantem frica. Fricantem refrica. Par pari refer. Par pari refertur.

116. Par super parem non habet potestatem. O igual não tem autoridade sobre o igual. Par super parem nullum noscitur primatum habere. [William of Ockham, Dialogus 5.15.1] Sabe-se que o igual não tem nenhuma primazia sobre o seu igual. VIDE: Par in parem non habet imperium.

117. Parata pecunia ridet. [E.F.C.Oertel, Sprüchwörter 44] Dinheiro à vista sorri. Com dinheiro à vista, toda gente é benquista. Dinheiro de contado ganha soldado. VIDE: Amicos pecuniae faciunt. Pecunia pariter amicos et honorem invenit.

118. Paratae lacrimae insidias, non fletum, indicant. [Publílio Siro] As lágrimas fingidas indicam traição, não choro. Paratae lacrimae insidias, non luctum, indicant. As lágrimas fingidas indicam traição, não tristeza.

119. Parati et voluntate et facultatibus. [Divisa] Prontos (a ajudar) com a vontade e com os recursos. Prontos para o que der e vier. VIDE: Animis opibusque parati.

120. Paratior enim sum vera cognoscere, quam falsa defendere. [Enrique Flórez, Espana Sagrada 82] Estou mais preparado para conhecer a verdade do que para confirmar a mentira.

121. Paratur pax bello. [Cornélio Nepos, Epaminondas 5] Com a guerra prepara-se a paz. Boa guerra faz a boa paz. VIDE: Paritur pax bello. Pax paritur bello. Qui desiderat pacem praeparet bellum. Si vis pacem, para bellum.

122. Paratus pugnare pro patria. [Divisa] Pronto a lutar pela pátria. VIDE: Semper paratus pugnare pro patria.

123. Parca manus cineris, nimium profusa farinae. [Collins 31] Mão econômica com a cinza, exageradamente gastadora com a farinha. Aproveitador de farelos, esperdiçador de farinha. Quebra a louça e guarda os palitos. VIDE: Ad mensuram aquam bibit, citra mensuram panem comedit. Potat aquam metro, sed edit mazam sine metro.

124. Parce cibo, et serva prudenter; neu parce labori. [Pereira 106] Poupa comida, e guarda com prudência; não poupes trabalho. Guarda que comer, não guardes que fazer. Parce cibo, et serva prudens; non parce labori. [Medina 594]

125. Parce fatenti. Perdoa a quem confessa. Pecado confessado é meio perdoado. VIDE: Initium est salutis notitia peccati. Initium est salutis cognitio peccati. Peccavi, fateor; veniam peto; parce fatenti, Deus!

126. Parce gaudere oportet et sensim queri, totam quia vitam miscet dolor et gaudium. [Fedro, Fabulae 4.18.9] Não há que alegrar-se muito, nem queixar-se demasiado, porque a dor e o prazer andam sempre misturados na vida.

127. Parce mero, cenato parum; non tibi sit vanum surgere post epulas; somnum fuge meridianum. [Regimen Sanitatis Salernitanum, Praefatio 4] Sê parco no vinho, ceia pouco; não te seja difícil levantar-te da mesa depois das refeições; foge do sono do meio-dia.

128. Parce nobis, Domine! [Da liturgia católica], Perdoa-nos, Senhor!

129. Parce, puer, stimulis, et fortius utere loris. [Ovídio, Metamorphoses 2.127] Poupa as esporas, rapaz, e usa as rédeas com mais firmeza.

130. Parce sepulto. [Virgílio, Eneida 3.41] Poupa o morto. Paz ao morto! Enterrado, perdoado. Parce sepultis. [Machado de Assis, A Mulher de Preto 11; Rezende 4774] Poupa os mortos. VIDE: De mortuis nil nisi bonum. De mortuis nil nisi bene. Mortuis non convinciandum. Nihil de mortuis nisi bonum.

131. Parcere personis, dicere de vitiis. [Marcial, Epigrammata 10.33.10] Poupar as pessoas, criticar os vícios. Parcite personis, dicite de vitiis. Poupai as pessoas, criticai os vícios. VIDE: Bellum cum vitiis, sed pax cum personis. Interficite errores, diligite homines. Interficite errores, diligite errantes.

132. Parcere subiectis et debellare superbos. [Virgílio, Eneida 4.853] Poupar os fracos e abater os soberbos. VIDE: Hae tibi erunt artes, pacisque imponere morem, parcere subiectis et debellare superbos.

133. Parcit cognatis maculis similibus fera. [Juvenal, Satirae 16.159] O animal feroz não ataca animais com malhas iguais às dele. Lobo não come lobo. VIDE: Aequalitas bellum non parit. Lupus non mordet lupum.

134. Parcit quisque malis, perdere vult bonos. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Cleobulus 5] Quem poupa os maus quer prejudicar os bons. Quem poupa o mau prejudica o bom. VIDE: Bonis nocet qui malis parcet. Bonis nocet quisquis pepercerit malis. Iniuria probos afficit qui malis parcit. Minatur innocentibus qui parcit nocentibus. Qui parcit nocentibus, innocentes punit.

134a. Parcit sibi, qui tempori parcit. Quem poupa tempo, poupa a si.

135. Parcitas et labor. [Divisa do Barão de S.João de Icaraí / Rezende 4778] Economia e trabalho.

135b. Parcito saepe cibis et sic annosior ibis. [Binder, Thesaurus 2474] Sê econômico na comida, e assim viverás mais anos. A gula mata mais que a espada. VIDE: Ancipiti plus ferit ense gula. Est gula totius fons et origo mali. Plures interficit cena quam gladius. Plures necat gula quam gladius. Plures occidit gula quam gladius.

136. Parco non deerit prodigus. [Gaal 1422] Ao econômico não faltará o pródigo. Depois de um bom poupador, um bom gastador. VIDE: Condus quaerit promum. Pater avarus, filius prodigus. Quod parcus quaeres, effundit prodigus heres.

137. Parcus discordat avaro. O econômico é diferente do avarento. VIDE: Quantum discordet parcus avaro!

138. Parcus ob heredis curam nimiumque severus assidet insano. [Horácio, Epistulae 1.5.13] Quem poupa e é muito severo consigo por causa de herdeiro tem seu lugar ao lado do insano.

139. Parcus ter miser. [Estobeu / Bernardes, Nova Floresta 1.528] O homem mesquinho é três vezes infeliz.

140. Pardus maculas non deponit. [Grynaeus 389] O leopardo não abandona suas malhas. O leopardo não pode mudar suas malhas. Pardus maculas nunquam deponit. VIDE: Abluis Aethiopem quid frustra? Aethiops non albescit. Mutare non potest Aethiops pellem suam. Mutare non potest pardus varietates suas. Si mutare potest Aethiops pellem suam, aut pardus varietates suas, et vos poteritis benefacere cum didiceritis malum. Vestem mutare potest Aethiops, faciem non potest.

141. Pareatur necessitati, quam ne di quidem superant. [Schottus, Adagia 24] Submetamo-nos à fatalidade; nem os deuses conseguem vencê-la. VIDE: Necessitati nec deus repugnat. Necessitati ne dii quidem repugnant. Necessitati ne dii quidem ipsi repugnant. Necessitati nec Deus ipse repugnat.

142. Parem delinquentis et suasoris culpam esse. [Alciato, Emblemata 174] É igual a culpa do criminoso e do seu mentor. Tão ladrão é o que vai ao nabal como o que fica ao portal. VIDE: Etiam instigator penes reum luet. Par culpa delinquentis et suasoris est.

143. Parem gratiam referre. [Freire 141] Pagar na mesma moeda. VIDE: Fricantem frica. Fricantem refrica. Par pari refertur. Par pari respondere. Par pari refer. Par pro pari referto. Solet a despectis par referri gratia.

144. Parem passis tristitiam facit pati posse. [Sêneca, Epistulae Morales 74] Poder sofrer um mal dá tristeza igual à de tê-lo sofrido. O temor sempre suspeita o pior.

145. Parendo vinces. [Divisa] Obedecendo, vencerás.

146. Parens iratus in se est crudelissimus. [Publílio Siro] Um pai zangado é muito cruel consigo mesmo.

147. Parens patriae. [Cícero, In Calpurnium Pisonem 4] O pai da pátria. (=O protetor dos direitos dos cidadãos). VIDE: Genitor patriae. Pater patriae.

148. Parens philosophiae. O pai da filosofia. VIDE: Socrates parens philosophiae iure dici potest.

149. Parens rerum fixit in aeternum causas qua cuncta cöercet. [Lucano, Bellum Civile 2.7] O criador do universo fixou para sempre as causas pelas quais ele mantém todas as coisas em ordem.

150. Parentes abunde habemus, amicos quaerimus. [J.B.G. Dumesnil, Latin Synonyms 7] Quem nos obedeça, temos muitos; procuramos amigos. Parentes abunde habemus, amicorum neque nobis neque cuiquam omnium satis fuit. [Salústio, Iughurta 102] Subordinados, nós temos em grande quantidade; amigos, todos os que temos são insuficientes tanto a nós como a qualquer pessoa.

151. Parentes ama. [Dionísio Catão, Monosticha 2] Ama teus pais.

152. Parentes carissimos habere debemus. [Cícero, In Senatu 1.2] Devemos tratar nossos pais com muito amor.

153. Parentes cole. [Rezende 4782] Honra teus pais. VIDE: Deum cole, parentes ama.

154. Parentes patientia vince. [Dionísio Catão, Monosticha 40] Vence teus pais pela paciência.

155. Parentes plus amant filios, quam e contra. [Aristóteles, Ethica] Os pais mais amam os filhos do que o contrário. Parentes plus amant filios, quam e converso.

156. Parentes reverere. [Rezende 4783] Respeita teus pais.

157. Parentes suos non amare impietas est, non agnoscere, insania. [Sêneca, De Beneficiis 3.3.5] Não amar os próprios pais é desrespeito, não considerá-los como tais é insanidade.

158. Parentum necessitatibus liberos succurrere iustum est. [Codex Iustiniani 5.25.1] É justo que os filhos provejam às necessidades dos pais.

159. Pareo, non servio. [Divisa / Rezende 4781] Obedeço, mas não sou escravo.

160. Parere cum didiceris, imperare scies. [Sólon / Rezende 4784] Quando aprenderes a obedecer, saberás mandar. Bem sabe mandar quem bem sabe obedecer. Quem não aprendeu a obedecer, não sabe mandar. VIDE: Disce parere. Non potest bene imperare qui male ante serviit. Praeesse nescit qui subesse nescit. Qui nescit oboedire, is nesciet imperare.

161. Parere scire par imperio gloria est. [Publílio Siro] Saber obedecer é uma glória igual a comandar.

162. Pares cum paribus facillime congregantur. [Cícero, De Senectute 3.7] Os iguais facilmente se juntam. Cada qual com seu igual. Lé com lé, cré com cré, cada um com os da sua ralé. Cada ovelha com sua parelha. Aves da mesma pena andam juntas. Um burro coça outro. Pares cum paribus facile congregantur. Pares cum paribus maxime congregantur. [Tosi 1335] Pares paribus congregantur. VIDE: Aequalis aequalem delectat. Assidet usque graculus graculo.

163. Pares curiae. [Black 1324] Os pares da corte.

164. Pares in labore, pares in honore. [F.J.Hartleben, Dictionarium Paroemiarum 178] Iguais no esforço, iguais em estima.

165. Pares in tempore, pares in iure. [Jur] Iguais em tempo, iguais em direito. Pares in tempore, sunt pares in iure. [Matteo Gribaldi, Methodus Ac De Ratione Studendi In Iure 86]

166. Pares non habitus, sed virtus facit. [Epígrafe de Fábula de Fedro 4.14 / Rezende 4787] Não o traje, senão a virtude faz os homens iguais. O hábito não faz o monge. VIDE: Ars non est veste cognoscenda. Habitu similes, virtute impares.

167. Pares paribus irresolubili nexu iunguntur. [Apuleio, De Dogmate Platonis 2] Os caracteres semelhantes se unem por um laço indissolúvel. Cada qual com seu igual. VIDE: Aequalis aequalem delectat.

168. Pares regni. [Black 1324] Os pares do reino.

169. Pareto legi, quisque legem sanxeris. [Ausônio, Septem Sapientum Sententiae, Pittacus 5] Obedece à lei, tu que a sancionaste. Quem fez seu angu, que o coma. VIDE: Colo quod aptasti, ipsi tibi nendum est. Patere legem quam ipse tulisti. Patere legem quam ipse tuleris. Patere quam ipse fecisti legem.

170. Pari causa. [Black 1324] Em causa igual. Em igualdade de direito.

171. Pari delicto. [Black 1324] Em delito igual.

172. Pari materia. [Black 1324] Sobre a mesma matéria.

173. Pari motu exagitatum et exhalat horribiliter caenum et suaviter fragrat unguentum. [S.Agostinho, De Civitate Dei 1.8.4] Sacudidos pelo mesmo movimento, o esterco fede horrivelmente, enquanto o perfume cheira aprazivelmente.

174. Pari passu. A passo igual. Ao mesmo tempo. Simultaneamente. VIDE: Passu pari. Passibus aequis.

175. Pari pondere nemo fatigabitur. [Bebel, Adagia Germanica] Quando os pesos são iguais, ninguém se cansa. Mal de muitos consolo é. Muitas mãos tornam a obra leve. VIDE: Comitatus levat malum. Ubi unus conventus monachorum, ibi unus cibus.

176. Pari ratione. [Black 1324] Por razão igual.

177. Pari sorte scelus et sceleris voluntas. [Stevenson 454] Crime e intenção de crime são iguais. Pari sorte leges scelus quam sceleris puniunt voluntatem. [Codex Theodosiani 9.26.1] As leis punem da mesma maneira tanto o crime quanto a intenção de crime. VIDE: Voluntas habetur pro facto.

178. Paria copulantur paribus. [Black 1324] Coisas iguais se unem.

179. Paria cum paribus compensantur. [Jur] As coisas iguais se compensam.

180. Paria delicta mutua pensatione dissolvuntur. [Papiano, Digesta 24.3.39] Delitos iguais se anulam por mútua compensação. Paria delicta mutua compensatione tolluntur.

180a. Paria in iure sunt, quid factum non fuisse, vel caruisse effectu. Na lei, se equivalem o que não foi feito e o que não teve efeito.

181. Paria non esse et non probari. [Jur] Não existir e não ser comprovado se igualam. VIDE: Idem est non esse et non probari.

182. Paria sunt aliquid non facere et non iure facere. [Jur] Não fazer algo e fazê-lo ilegalmente se equivalem. Paria sunt, aliquid non facere, et non facere debite et legitimo modo.

182a. Paria sunt non esse, vel reperiri non posse. [Charles Cahier, Quelque Six Mille Proverbes 555] Não existir e não ser encontrado dão no mesmo. VIDE: Non esse, et non posse probari, paria sunt.

183. Paries albus stultorum charta. [Teófilo Folendo, Baldo 278] A parede branca é o papel dos tolos. As paredes brancas são os papéis dos tolos. Muro bem alto, papel de gaiato. VIDE: Nomina stultorum leguntur ubicumque locorum. Nomina stultorum semper parietibus haerent. Parietes papyrus stultorum. Stultorum calami carbones, moenia chartae. Stultorum nomen semper ubique iacet.

184. Parietes amicitiae custodes. [Grynaeus 222] As paredes são guardiãs da amizade. Portas fechadas, saúde da alma.

184a. Parietes habent aures. [Walther 20709b / Tosi 230] Paredes têm ouvidos. Matos têm olhos, paredes tem ouvidos. Paredes e prados, ouvidos largos. VIDE: Omnis angulus est oculatus.

185. Parietes ipsi loquuntur. As próprias paredes falam. Paredes falam. VIDE: In ea urbe, vel parietes ipsi loqui posse videntur. Saxa loquuntur.

186. Parietes papyrus stultorum. As paredes são o papel dos tolos. VIDE: Nomina stultorum leguntur ubicumque locorum. Paries albus stultorum charta.

187. Parieti loqueris. [Erasmo, Adagia 1.4.90] Falas a uma parede. Perdes o teu latim. Pregas no deserto. VIDE: Lapidi loqueris.

188. Parisios stolidum si quis transmittat asellum, si fuit hic asinus, non ibi fiet equus. [Gaal 379] Se alguém mandar a Paris um burrinho estúpido, se aqui era burro, lá não passará a cavalo. Asno que a Roma vá, asno volta de lá. Tolo vai a Santarém, tolo vai, tolo vem. Parisios bipedem si quis transmittat asellum, si fuit hic asinus, non ibi fiet equus. [Eiselein 150] Se alguém mandar a Paris um burrinho de dois pés, se aqui era burro, lá não passará a cavalo. VIDE: Animum debes mutare, non caelum. Ignarus rediit Romam deductus asellus. Lutetiam si quis asinum mittat, equum non redire.

189. Parit contemptum nimia familiaritas. [Publílio Siro] Intimidade excessiva gera desprezo. A familiaridade produz o desprezo. A familiaridade gera o desdém. Acaba-se a amizade quando começa a familiaridade. VIDE: Consueta conversatio cum hominibus, et nimia familiaritas, reverentiam minuit, et contemptum parit. Cotidiano convictu auctoritas minuitur. Cotidiano convictu auctoritas imminuitur. Familiaritas nimia contemptum parit. Nimia familiaritas contemptum parit. Nimia familiaritas parit contemptum.

190. Parit enim conversatio contemptum, raritas conciliat admirationem. [Apuleio, De Deo Socratis 4] A intimidade produz desprezo; a pouca freqüência atrai a admiração. Muita conversação é causa de menosprezo. Bom juízo e muita conversa poucas vezes se juntam. Nenhuma maravilha dura mais que três dias. VIDE: Perpetua conversatio contemptum parit; raritas autem admirationem conciliat.

191. Parit satietas ferociam. [Manúcio, Adagia 945] A fartura faz bravura. Parit satietas ferociam; imperitia cum potestate coniuncta, insaniam. [Grynaeus 746] A abundância gera violência; a ignorância reunida com o poder gera a loucura. VIDE: E copia, ferocia. Satietas ferociam parit.

192. Paritur pax bello. [Cornélio Nepos, Epaminondas 5] A paz nasce da guerra. VIDE: Paratur pax bello. Pax paritur bello. Si vis pacem, para bellum.

193. Parium cum paribus facilis congregatio est. [Publílio Siro] É fácil a reunião dos iguais com seus iguais. Lé com lé, cré com cré, cada um com os da sua ralé. Cada ovelha com sua parelha. VIDE: Aequalis aequalem delectat. Associat similes natura. Assidet usque graculus graculo. Pares cum paribus facillime congregantur.

194. Pars beneficii est, quod petitur, si belle neges. [Publílio Siro] Se negas com elegância, ainda assim concedes parte do benefício pedido. Mais custa o falso prometer que o pronto recusar. Pars beneficii est, quod petitur, si cito neges. Se recusares imediatamente, ainda assim concedes parte do benefício pedido. VIDE: Beneficium est, si cito negas, quod petitur. Par beneficii est quod petitur, si belle neges.

195. Pars ergo scientiæ est scire, quod nescias. [Albertano da Brescia, Liber Consolationis 10] Uma parte da sabedoria é identificar o que não se sabe.

196. Pars est in toto, sed totum non est in parte. A parte está no todo, mas o todo não está na parte. VIDE: Pars in toto continetur. Pars in toto est. Totum parte maius est.

197. Pars hominum vitiis gaudet constanter. [Horácio, Epistulae 1.1.77] Uma parte da humanidade se orgulha dos vícios com firmeza.

198. Pars imperfecta manebat. [Virgílio, Eneida 8.428] Uma parte continuava incompleta.

199. Pars in toto continetur. A parte está contida no todo. Pars in toto est. [Ulpiano, Digesta 44.2.7] VIDE: Pars est in toto, sed totum non est in parte. Totum parte maius est.

200. Pars litigans. [Jur] A parte litigante.

Ao Topo