DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

D1  D2  D3  D4  D5  D6  D7  D8  D9  D10

D7: 1201-1400

1201. Discretio mater virtutis. [RSB 64] O isolamento é a mãe da virtude.

1202. Discum, quam philosophum audire, malunt. [Cícero, De Oratore 5.21; Erasmo, Adagia 5.2.19] Preferem o disco a ouvir o filósofo. (=O disco era o instrumento com que os antigos exercitavam suas forças: Preferem frioleiras às ocupações sérias).

1203. Discute quod audias omne; quod credas, proba. [Publílio Siro] Analisa tudo que ouvires; e verifica tudo em que acreditares.

1204. Disertos ait se vidisse multos, eloquentem omnino neminem. [Cícero, Orator 18] Disse ter visto muitos faladores, mas nenhum eloqüente.

1205. Dispar cuique vivendi facultas data est. [Sêneca, Ad Marciam 21.5] A cada um foi dada uma quantidade de vida diferente.

1206. Dispar vivendi ratio est, mors omnibus una. [Dionísio Catão, Monosticha, Appendix 3] A maneira de viver é diferente, mas a morte é igual para todos. A morte iguala todos os viventes. Tanto morre o papa como quem não tem capa. VIDE: Aequa mors est. Debilis ac fortis veniunt ad limina mortis. Dissimiles, sed morte pares.

1207. Disparata non debent iungi. [Jur / Black 592] Coisas opostas não se devem juntar.

1208. Dispares enim mores disparia studia sequuntur, quorum dissimilitudo dissociat amicitias. [Cícero, De Amicitia 20] Caracteres diferentes seguem interesses diferentes, e essa diferença dissolve as amizades. VIDE: Morum dissimilitudo dissociat amicitias.

1209. Disparibus bubus nunquam trahitur bene currus. [Binder, Thesaurus 807] O carro nunca é bem puxado por bois de tamanhos diferentes. Disparibus bubus non bene trahitur currus.

1210. Dispendia morae. Perda de tempo.

1211. Dispendio usque est fraude quaesitum lucrum. [Píndaro / Manúcio, Adagia 837] Acaba em prejuízo a vantagem conseguida com desonestidade. O que mal se adquire mal se perde. Bens mal adquiridos não se logram: vão-se como vieram. VIDE: Malum lucrum aequale dispendio. Turpe lucrum, ut dispendium, fugito. Turpe lucrum adducit infortunium.

1211a. Dispendium propter compendium. [Binder, Thesaurus 808] Despesa por causa do lucro. Todo lucro tem seu custo.

1212. Dispensatio est vulnus, quod vulnerat ius commune. [Jur / Black 592] A dispensa é um golpe que fere o direito comum. (=Dispensa. Isenção de encargo ou da prática de ato a que se estava obrigado. Licença ou concessão, em virtude da qual a pessoa pode praticar um ato que lhe era vedado. De Plácido e Silva, Vocabulário Jurídico).

1213. Displicent repetita. As coisas repetidas desagradam. VIDE: Repetita placebunt.

1214. Displicet ambitio, placet observantia cunctis. [Prudêncio] A ambição desagrada a todos, a observância das leis agrada.

1215. Displicet ambobus qui vult servire duobus. Desagrada a ambos quem quer servir a dois. Quem muito abarca pouco abraça. Não se pode servir a dois senhores. VIDE: Deficit ambobus, qui vult servire duobus.

1216. Displicuit nasus tuus. [Juvenal, Satirae 6.495] O teu nariz desagradou. (=Foste vítima de uma arbitrariedade).

1216a. Disponat testator, et erit lex. [Breviarium Advocatorum 152] Determine o testador, e será lei.

1217. Dispone domui tuae. [Vulgata, Isaías 38.1] Dispõe da tua casa.

1218. Dispositio generalis ius alterius non laedit. [Jur] Disposição geral não ofende direito alheio.

1219. Dispositio secundum ius vigens tempore dispositionis. [Jur] A disposição regula-se pela lei vigente no tempo dela.

1220. Dispositio variatur mutatione condicionis et status. [Jur] A disposição varia com a mudança da condição e do estado.

1221. Disputandi pruritus ecclesiarum scabies. [Edmund Lodge, Portraits 4.40] O prurido da disputa é a lepra das igrejas.

1222. Disputatio fori. [Jur] A discussão diante do tribunal.

1223. Dissensio ab alio incipiat, a te autem reconciliatio. [DM 49] Que a discórdia comece com outro, mas que a reconciliação comece contigo. Dissensio ab alio, a te sit reconciliatio. VIDE: Semper dissensio ab alio incipiat, a te autem reconciliatio.

1224. Dissidia inter aequales, pessima. Os piores desentendimentos são os que ocorrem entre iguais.

1225. Dissidii pomum. [Manúcio, Adagia 1365] O pomo da discórdia. VIDE: Contentionis pomum. Discordiae pomum.

1226. Dissimiles hic vir et ille puer. [Ovídio, Heroides 9.26] Como são diferentes o homem que és e a criança que foste.

1227. Dissimiles, sed morte pares. [Claudiano, De Quarto Consulatu 81] Vidas diferentes, mas iguais na morte. A morte iguala todos os viventes. VIDE: Aequa mors est. Debilis ac fortis veniunt ad limina mortis. Dispar vivendi ratio est, mors omnibus una.

1228. Dissimilia non deberi coniungi. [Ogilby, Fables from Aesop, Carbonarius et Fullo] Coisas desiguais não devem juntar-se. Cada qual com seu igual. Cada ovelha com sua parelha. Dissimilia non facile uniuntur. Coisas diferentes não se juntam facilmente.

1229. Dissimilis cunctis vox, vultus, vita, voluntas. [Dionísio Catão, Monosticha, Appendix 27] Para todos é diferente a voz, a aparência, a vida, a vontade.

1230. Dissimilis est pecuniae debitio, et gratiae. [Aulo Gélio, Noctes Atticae 1.4] Não é a mesma coisa dever dinheiro e dever favor.

1231. Dissimilitudo morum dissociat amicitias. [Cícero, De Amicitia 74, adaptado] A diferença de caracteres dissolve as amizades.

1232. Dissimilium dissimilis est ratio. [Jur / Black 595] É diferente a regra dos diferentes.

1233. Dissimilium infida societas. A associação de pessoas diferentes não é confiável.

1234. Dissimula casum, gnarus ne gaudeat hostis. [Periandro, traduzido do grego por Herbert H. Huxley] Esconde tua desgraça, para que teu inimigo, conhecendo-a, não se regozije. VIDE: Infortunium tuum celato, ne gaudio inimicos afficias.

1235. Dissimulandi causa. [Salústio, Bellum Catilinae 31] Com o objetivo de esconder sua intenção.

1236. Dissimulandum non est quod obscurari non potest. [Garcia de Meneses / Ramalho 10] Não se deve dissimular aquilo que não se pode apagar.

1237. Dissimulare nefas tantum clementia non est. Apenas dissimular a maldade não é bondade.

1238. Dissimulatio est cum alia dicuntur ac sentias. [Cícero, De Oratore 2.67] Ocorre dissimulação quando se diz uma coisa e se sente coisa diferente.

1239. Dissipa gentes quae bella volunt. [Vulgata, Salmos 67.31] Derrota os povos que querem as guerras. Dissipa gentes quae bellis laetuntur. Derrota os povos que se regozijam com as guerras.

1240. Dissipantur cogitationes ubi non est consilium. [Vulgata, Provérbios 15.22] Os projetos falham quando não há acordo.

1241. Dissoluta neglegentia prope dolum est. [Digesta 17.1.29] A exagerada negligência é quase dolo.

1242. Dissolve litis vincula; astringe pacis foedera. [Do hino Plasmator Hominis Deus] Rompe as cadeias do litígio; estreita os laços da paz.

1243. Dissolvitur lex, cum fit iudex misericors. [Publílio Siro] Quando o juiz fica piedoso, a lei perde a força,. Juiz piedoso faz o povo cruel.

1244. Distentus venter non vult studere libenter. [Memorabilia Cantabrigiae 53] Barriga cheia não tem vontade de estudar. Barriga cheia, pé dormente. VIDE: A studiis venter nimium distentus abhorret. Impletus venter non vult studere libenter. Plenus venter non studet libenter.

1245. Distincta genera esse delictorum, et dispares poenas. [Cícero, Pro Murena 64] Há tipos diferentes de delitos, e penas diferentes.

1246. Distincta vestis, distinctus animus. [Binder, Thesaurus 810] Roupa diferente, espírito diferente.

1247. Distingue frequenter. [Jur] Distingue com freqüência. VIDE: Bene docet qui bene distinguit. Qui bene distinguit, bene docet.

1248. Distinguenda sunt tempora; distingue tempora et concordabis leges. [Jur / Black 596] Deve-se diferenciar as épocas; diferencia as épocas e adequarás as leis. (=Não se deve julgar o antigo com critério moderno, e vice-versa). Mudam os tempos, mudam os pensamentos. Distingue tempora, et concordabis iura. Diferencia as épocas e adequarás as leis.

1249. Distorta corrigere negotia conata nihil proficiunt. As tentativas de corrigir ações erradas não conseguem nada. Errados começos, dificultosos fins.

1250. Distringit librorum multitudo. [Sêneca, Epistulae Morales 2.3] A multidão de livros dispersa a atenção. Distrahit animum librorum multitudo.

1251. Ditare quam ditescere est magis regium. [Gaal 589] Aos reis cabe antes opulentar o povo do que enriquecer-se.

1252. Ditat Deus. [Divisa do Estado de Arizona, EUA] Deus nos enriquece.

1253. Ditat servata fides. [Divisa] A lealdade preservada enriquece.

1254. Ditat, sanctificat, sanat quoque surgere cum die. [DAPR 420] Madrugar enriquece, enobrece e até dá saúde. Deus ajuda a quem muito madruga. Ditat, sanctificat, sanat quoque surgere mane. [Binder, Thesaurus 811] VIDE: Sanat, sanctificat et ditat te surgere mane. Ut famam acquiras, festinus desere lectum.

1255. Ditescere omnes volumus, at non possumus. [Menandro] Todos desejamos enriquecer, mas não podemos. VIDE: Omnes cupimus, at non licet ditescere.

1256. Ditescunt facile qui duraturis vestibus et calcibus utuntur. [Pereira 122] Enriquecem facilmente os que usam roupas e calçados que duram. Se queres ser rico, calça de vaca e veste de fino.

1257. Dithyrambus non est, si bibat aquam. Não há ditirambos, se se bebe água. VIDE: Aquam bibens nihil boni paries. Nemo dithyrambos canet potans aquam. Non est dithyrambus, si bibat aquam. Vinum poëtarum caballus.

1258. Ditior est liber mendicus divite servo. [Gualterius Anglicus, Fabulae Aesopicae 54.17] Mais rico é o mendigo livre que o escravo rico. Antes pobre sossegado do que rico atrapalhado. Magro, mas sem coleira. Arrenego de grilhões, ainda que sejam de ouro. VIDE: Liber inops servo divite felicior. Libertas fulvo pretiosior auro. Libertas pretiosior auro.

1259. Ditiori te ne socius fueris. [Vulgata, Eclesiástico 13.2] Não te associes com o que é mais rico do que tu.

1260. Diu apparandum est bellum, ut vincas celerius. [Publílio Siro] Deve-se preparar a guerra devagar, para se vencer mais depressa.

1261. Diu cogita an tibi in amicitiam aliquis recipiendus sit. [Sêneca, Epistulae Morales 3.2] Pensa demoradamente se alguém deve ser recebido em tua amizade.

1262. Diu delibera. [Erasmo, Adagia 4.2.75] Decide sem pressa. O tempo dá conselho. Diu deliberato! Cito facito! [Albertano da Brescia, Ars Loquendi 5; Caecilius Balbus, De Nugis Philosophorum] Devagar pensa, e obra depressa. Diu deliberata cito facito. [Burley, Proverbia Socratis] Faze rapidamente o que sem pressa decidiste. VIDE: Cochlea consiliis, in factis esto volucris. Deliberandum est saepe, statuendum est semel. Deliberandum est diu quod statuendum est semel. Deliberandum est, quicquid statuendum est semel.

1263. Diu deliberando amicos elige. Escolhe teus amigos sem pressa.

1264. Diu non latent scelera. [Floro, Epitome Rerum Romanorum 3.1.6] Crimes não ficam ocultos por muito tempo. Não há segredo que tarde ou cedo não seja descoberto. A verdade não sofre estar por muito tempo encoberta. A verdade é como o azeite: vem sempre à tona. Com o tempo descobre-se a verdade. VIDE: Fama prodit omnia. Nihil adeo tacitum quod non palam fiat. Nihil autem opertum est, quod non reveletur, neque absconditum, quod non sciatur. Nihil diu occultum. Nihil enim est opertum, quod non revelabitur, et occultum, quod non scietur. Nihil est tectum quod non aetate patescat. Nihil ita occultum est quod non reveletur. Nihil occultum quod non reveletur. Nil est occultum quod non revelabitur. Nil occultum est quod non reveletur. Non est enim occultum quod non manifestetur. Occulta veritas tempore patet. Omnia tempus revelat. Omnia postremo ad diem et lucem venient. Oppugnabitur veritas, non expugnabitur. Quicquid sub terra est, haec in apricum proferet aetas. Quidquid nix celat, solis calor omne revelat. Quod verum est, lateat quamvis, aliquando patebit. Rem quam nix celat, pulsa nive, terra revelat. Sub nive quod tegitur, cum nix perit, omne videtur. Tempore patet occulta veritas.Temporibus peccata latent, sed tempore parent. Veritas laborare potest, vinci non potest. Veritas nihil veretur nisi abscondi. Veritas premitur, non opprimitur. Veritas vulneratur, sed mori non potest. Veritatem laborare nimis saepe, exstingui nunquam.

1265. Diutius accusare fata possumus, mutare non possumus. [Sêneca, Ad Polybium 4.1] Podemos ficar acusando o destino, mas mudá-lo não podemos.

1266. Diuturna consuetudo pro iure et lege in his, quae non scripto descendunt, observari solet. [Digesta 1.3.33] A prática de longo tempo costuma ser observada como direito e como lei nas coisas que não são previstas na lei escrita.

1267. Diuturna quies vitiis alimenta ministrat. [Dionísio Catão, Disticha 1.2] Ociosidade prolongada alimenta os vícios. A ociosidade é a mãe de todos os vícios. A preguiça é a chave da pobreza. VIDE: Mendicat propere manus sine opere. Mendicitas ignaviae praemium. Multam enim malitiam docuit otiositas. Non enim vir piger implet domum. Omnium malorum origo otium. Otia dant vitia. Otia omnia vitia pariunt. Otia qui sequitur, veniet huic semper egestas. Plus vigila semper nec somno deditus esto, nam diuturna quies vitiis alimenta ministrat. Vitiorum omnium procreatrix desidia.

1268. Diuturna virtutis simulatio difficilis. [Binder, Thesaurus 813] É difícil a permanente simulação de virtude. VIDE: Quam difficilis est diuturna virtutis simulatio!

1269. Diuturni mores consensu utentium comprobati legem imitantur. [Institutiones 1.2] Os costumes diuturnos confirmados pelo consenso dos usuários representam a lei. VIDE: Lex non scripta, diuturni mores consensu utentium comprobati.

1270. Diva solo fixos oculos aversa tenebat. [Virgílio, Eneida 1.482] A deusa, irritada, mantinha os olhos fixos no chão. VIDE: Dea infensa tenebat oculos defixos in terram.

1271. Divelli a caro res est durissima amico. [Binder, Medulla 348] Ser afastado do amigo querido é coisa duríssima. VIDE: Amicum perdere est damnorum maximum.

1272. Diversa sunt hominum studia. [Rezende 1346] São diferentes os interesses dos homens. Cada um tem seus gostos. VIDE: O quam varia sunt hominum studia!

1273. Diversa sunt, multa eloqui, opportunius. [Schottus, Adagia 625] Falar muito e falar com oportunidade são coisas diferentes. Falar muito e bem, não há quem. VIDE: Copia sermonis non est consors rationis. Multa dicere et opportune non eiusdem est. Raro est eiusdem hominis multa et opportune dicere.

1274. Diversis diversa placent, et sua gaudia cuique. [DAPR 331] A pessoas diferentes agradam coisas diferentes, e cada um tem seu prazer. Cada um tem seu gosto. Gosto não se discute.

1275. Diversitas rationis, diversitatem iuris inducit. [Cahier 567] A diversidade da razão induz diversidade de direito.

1276. Diverso intuitu. [Jur / Black 600] Com objetivo diferente.

1277. Diverso tempore, diversa fata. Novos tempos, novos acontecimentos. Nem sempre florescem os lírios.

1278. Diversos diversa iuvant. Coisas diferentes agradam a pessoas diferentes. Cada um tem seus gostos. Diversos diversa iuvant, non omnibus annis omnia conveniunt. [Pseudo-Gallus 1.104 / Montaigne, Éssais 2.28] Homens diferentes têm gostos diferentes: nem tudo convém a todas as idades.

1279. Diverte a malo et fac bonum. [Vulgata, Salmos 33.15] Desvia-te do mal, e faze o bem. VIDE: Declina a malo et fac bonum. VIDE: Fac bonum, diverte a malo.

1280. Dives amico Hercule. [Bivar 412] Rico por ter Hércules por amigo. Quem tem padrinho não morre pagão. VIDE: Amico Hercule.

1281. Dives animus est, non arca. É o espírito que é rico, não o cofre. VIDE: Animus est, qui divites facit. Animus hominis dives, non arca, appellari solet.

1282. Dives aut iniquus est, aut iniqui heres. [S.Jerônimo, Epistulae ad Hedibiam / Erasmo, Adagia 1.9.47] O homem rico ou é injusto, ou herdeiro de injusto. Sem ser ladrão ninguém é rico não. VIDE: Omnis dives aut iniquus est, aut heres iniqui.

1283. Dives difficile intrabit in regno caelorum. [Vulgata, Mateus 19.23] Dificilmente um rico entrará no reino dos céus.

1284. Dives eram dudum, fecerunt me tria nudum: alea, vinum, Venus, per quae sum factus egenus. [Rezende 1348] Antes eu era rico, mas três coisas me puseram nu: dados, vinho, amor; por eles fiquei pobre. Jogo, mulher e bebida, casa perdida. Dives eram dudum; fecerunt me tria nudum: alea, vina, Venus; tribus his sum factus egenus. [Seybold 92] VIDE: Alea, vina, Venus, per quae sum factus egenus. Haec tria perdunt hominem: vinum, femina, tesserae. Vinum, mulier, tesserae: tria mala.

1285. Dives erit semper dure qui operatur in agro. [Columbano] Sempre será rico quem trabalha duro no campo.

1286. Dives est cui satis est quod habet. Rico é aquele a quem basta o que tem.

1287. Dives est cui tanta possessio est, ut nihil optet amplius. [Cícero, Paradoxa 6.2] É rico que possui tanto, que nada mais deseja. Rico é o que se contenta com pouquito.

1287a. Dives est qui Deum habet propitium. [Seybold 92] É rico quem tem Deus a seu favor.

1288. Dives est qui nihil cupit. Rico é quem nada cobiça. Rico é quem se contenta com o que tem. VIDE: Contentum suis rebus esse maximae sunt certissimaeque divitiae. Melius est enim minus egere quam plus habere. Quis dives? Qui nil cupiet. Quis pauper? Avarus. Semper dives qui sanus et suis contentus est.

1289. Dives est qui sibi nihil deesse putat. [DAPR 582] Rico é aquele que julga que nada lhe falta. Rico é quem de nada precisa.

1290. Dives factus iam desiit gaudere lente. [Erasmo, Adagia 2.8.36] Agora que está rico, já deixou de gostar de lentilhas. (=Lentilha era considerada alimento de pobre). Dives factus fastidit lentem. Quem fica rico despreza lentilhas. VIDE: Lenticula diviti placere desiit.

1291. Dives iniuste egit, et fremet, pauper autem laesus tacebit. [Vulgata, Eclesiástico 13.4] O rico agiu injustamente e ameaça, mas o pobre ofendido se calará.

1292. Dives locutus est, et omnes tacuerunt. [Vulgata, Eclesiástico 13.28] O rico falou, e todos se calaram.

1293. Dives marcescit quanto plus copia crescit. [Gaal 634] O rico, quanto mais cresce sua riqueza, mais magro fica. Ao pobre falta muito; ao avarento, tudo. Quanto mais temos, mais queremos. VIDE: Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crevit. Tantalus inter undas sitit. Tantalus sitit in undis, et avarus eget in opibus.

1294. Dives promissis. [Erasmo, Adagia 4.3.54] Um homem rico em promessas. Quem muito promete pouco dá.

1295. Dives qui fieri vult, et cito vult fieri. [Juvenal, Satirae 14.176] Esse quer ficar rico, e quer ficar rico depressa.

1296. Dives semper eget, semper abundat inops. [Medina 598] Ao rico sempre falta, ao pobre sempre sobra. Quem muito tem muito gasta; quem pouco tem, o pouco lhe basta. Mais arde o fogo quando tem mais lenha. VIDE: Cui satis est quod habet, satis illum constat habere. Minus habendum est, ut minus desit. Pauper enim non est, cui rerum suppetit usus.

1297. Dives sine liberalitate est ut arbor sine fructu. [Erpênio / Rezende 1353] Rico sem generosidade é como uma árvore sem fruto. Rico avarento é árvore sem fruto.

1298. Dives ubique placet, pauper ubique iacet. [Rezende 1352] O rico agrada em toda parte; o pobre em qualquer lugar é desprezado. O rico em todo lugar se deleita; o pobre em todo lugar se deita. VIDE: Pauper ubique iacet. Si pauper fueris, a cunctis despicieris, sed dare si poteris multum, tunc carus haberis. Si quid habes, viges; sin nihil, iaces.

1299. Dives vere est qui in Deo dives. Rico é quem é rico em Deus.

1300. Dives, si desidiosus, pauper erit. [Publílio Siro] O rico, se for preguiçoso, ficará pobre.

1301. Divide ut regnes. [Máxima de autor desconhecido, atribuída a, entre outros, Luís XI, da França, e Catarina de Médicis] Divide para governar. Dividir para reinar. Divide ut imperes. Divide et impera. [Rezende 1354] Divide et regna. Divide et imperabis. Divide e imperarás. VIDE: Separa et impera. Si vis regnare, divide.

1302. Dividit umbra diem. [Inscrição em relógio solar] A sombra divide o dia.

1303. Divina bonitas. A bondade divina.

1304. Divina natura dedit agros, ars humana aedificavit urbes. [Varrão, De Re Rustica 3.1] A divina natureza nos deu os campos, a arte humana construiu as cidades. VIDE: Agros dedit divina providentia; urbes aedificavit humana ars et sapientia.

1305. Divina providentia potest efficere quidquid velit. A providência divina pode realizar o que quiser. A Deus nada é impossível.

1306. Divinam legem esse fatum, per quod inevitabiles cogitationes Dei atque incepta complentur. [Apuleio, De Dogmate Platonis 1] O destino é a lei divina, pela qual se cumprem os inevitáveis desígnios e pensamentos de Deus.

1307. Divinatio erroris, et auguria mendacia, et somnia malefacientium, vanitas est. [Vulgata, Eclesiástico 34.5] A adivinhação errônea, os agouros falsos e os sonhos dos malfeitores são vaidade.

1308. Divinitus accidit. [Cícero, De Partitione 82, adaptado] Aconteceu por milagre.

1309. Divinum dare, humanum accipere. [Divisa de Francisco Gonzaga, de Mântua] Dar é divino, receber é humano.

1310. Divinum est opus sedare dolorem. [Hipócrates / N.P.Rice, Trials of a Public Benefactor 66] É uma tarefa divina aliviar a dor. VIDE: Opus divinum est sedare dolorem.

1311. Divinum ingenium plena crumena facit. [Seybold 82; DAPR 582] A bolsa cheia torna o homem inteligente. Não há pobre sábio, nem rico tolo. VIDE: Deficiente pecunia, deficit omne.

1312. Divisa minus sarcina fit gravis. [Eiselein 103] Carga dividida fica menos pesada.

1313. Diviserunt sibi vestimenta mea. [Vulgata, Salmos 21.19] Repartiram entre si os meus vestidos.

1314. Divisum sic breve fiet opus. [Marcial, Epigrammata 4.8] Assim dividida, a tarefa ficará mais leve. Muitas mãos tornam a obra leve. VIDE: Comitatus levat malum. Pari pondere nemo fatigabitur.

1315. Divisus ignis exstinguetur celerius. [Publílio Siro] O fogo dividido se extinguirá mais rápido. Divide para dominar.

1315a. Divites amicos multos habent. [Florilegium Hebraicum 70] Os ricos têm muitos amigos. A ricos, sobejam-lhe amigos. VIDE: Divitiae addunt amicos plurimos.

1316. Divites magis a divitiis possidentur quam eas possident. Os ricos antes são possuídos pelas riquezas do que as possuem. O avarento é guardião de sua fortuna. VIDE: Divitiae non sunt avarorum, sed avari sunt divitiarum.

1316a. Divites verborum inopes sunt rerum. [K.W.Wójcicki, Biblioteka 132] Os ricos em palavras são pobres em ações. Palavras sem obras são cítaras sem cordas. Quem muito fala, pouco faz.

1316a. Diviti quoque unus est tantum, sic misero, nasus. Como o pobre, o rico também tem apenas um nariz.

1317. Divitiae addunt amicos plurimos. As riquezas nos dão muitos amigos. Quem é rico tem amigos. A ricos, sobejam-lhe amigos. Divitiae addunt amicos plurimos; a paupere autem et hi quos habuit separantur. [Vulgata, Provérbios 19.4] As riquezas granjeiam muitos amigos; mas do pobre separam-se mesmo aqueles que ele teve. VIDE: Amicos pecuniae faciunt. Divites amicos multos habent. Divitiae conciliant amicos.

1318. Divitiae amplae raro virtutis sunt comites. [João Garcia / Rezende 1361] As grandes riquezas raramente são companheiras da virtude.

1319. Divitiae bona ancilla, pessima domina. [Bacon, Advancement of Learning 6.3] A riqueza é uma boa criada, mas péssima senhora. O dinheiro é um bom escravo e um mau senhor.

1320. Divitiae conciliant amicos. [Rezende 1360] As riquezas proporcionam amigos. A ricos, sobejam-lhe amigos. Quem é rico tem amigos. VIDE: Divitiae addunt amicos plurimos. Divitiae addunt amicos plurimos; a paupere autem et hi quos habuit separantur.

1321. Divitiae curas habent comites. [Gaal 1309] As riquezas têm por companheiras as preocupações. A riqueza cria inveja e ódio. De muitos perigos nos livra a falta de riqueza. VIDE: Crescentem sequitur cura pecuniam. Misera est magni custodia census.

1322. Divitiae enim apud sapientem virum in servitute sunt, apud stultum in imperio. [Sêneca, De Vita Beata 26.1] As riquezas servem ao sábio e governam o néscio.

1323. Divitiae fastum pariunt. Riqueza cria soberba. Abundância cria arrogância. De rico a soberbo, não há palmo e meio. VIDE: Cum cluo lucrosus, fluo mente superciliosus.

1324. Divitiae grandes homini sunt vivere parce aequo animo. [Lucano, De Rerum Natura 5.1118] A grande riqueza do homem é viver parcimoniosamente, com o espírito tranqüilo. A economia é um grande rendimento. VIDE: Magnum vectigal est parsimonia. Non intellegunt homines quam magnum vectigal sit parsimonia. Nullus est tam tutus quaestus, quam, quod habeas, parcere. Optimum et in privatis familiis et in republica vectigal esse parsimoniam. Optimum vectigal parsimonia. Parsimonia magnum vectigal. Parsimonia summum vectigal. Vectigal maximum est parsimonia.

1325. Divitiae meae sunt, tu divitiarum es. [Sêneca, De Vita Beata 22.5] A minha riqueza me pertence; tu pertences à tua.

1326. Divitiae mutant mores, raro in meliores. [Rezende 1363] As riquezas modificam os costumes, raramente para melhor. Divitiae mores mutant non in meliores. [Gaal 656] VIDE: Mutantur mores, cum comitantur opes. Saepe solent census hominis pervertere sensus.

1326a. Divitiae non satiant avarum, sed potius irritant. Riquezas não satisfazem o ambicioso, mas até o deixam irritado.

1327. Divitiae non semper optimis contingunt. [Homero / Erasmo, Adagia 3.9.99] As riquezas nem sempre vão para os melhores. Divitiae non semper optimis. [Grynaeus 216].

1328. Divitiae non sunt avarorum, sed avari sunt divitiarum. [S.Boaventura / Bernardes, Nova Floresta 1.497] As riquezas não pertencem aos avarentos, mas os avarentos pertencem às riquezas. O avarento é guardião de sua fortuna. VIDE: Divites magis a divitiis possidentur quam eas possident.

1329. Divitiae pariunt curas. [Binder, Thesaurus 824] Riquezas geram preocupações.

1330. Divitiae salutis sapientia et scientia. [Vulgata, Isaías 33.6] A sabedoria e a ciência serão as riquezas da salvação.

1331. Divitiae si affluant, nolite cor apponere. [Vulgata, Salmos 61.11] Se abundardes de riquezas, não queirais pôr nelas o coração.

1332. Divitiae si non habentur, desiderio affligunt, si habentur, cura metuque discruciant, si amittuntur, maerore ac dolore conficiunt. [Demócrito / Schottus, Adagialia Sacra 13] A riqueza, se não se tem, aflige pelo desejo; se se tem, tortura pela preocupação e pelo medo; se se perde, mata pela tristeza e pela dor.

1332a. Divitiae sine intelligentia sunt sicut cibus sine sale. Riqueza sem sabedoria é como comida sem sal.

1333. Divitiae te esurire cogunt. A riqueza te aumenta a cobiça. A riqueza, quanto mais tem, mais deseja. VIDE: Quid tibi divitiis opus est, quae esurire te cogunt?

1334. Divitiae trepidant, paupertas libera res est. [Dionísio Catão, Monosticha, Appendix 24] A riqueza treme de medo, mas a pobreza é livre.

1335. Divitiae ut impedimenta improbis, ita bonis sunt adiumenta virtutis. [S.Agostinho, Homilia 8.8] As riquezas, do mesmo modo que são obstáculos para os maus, para os bons são auxílios da virtude.

1336. Divitiae virum faciunt. [Schrevelius 1184] A riqueza faz o homem. O dinheiro faz o homem inteiro. VIDE: Illum adiuvat, qui habet, pecunia. Magna vis pecuniae. Nummus est anima et laetitia mortalium. Pecunia illum adiuvat, qui habet. Vestis virum facit.

1337. Divitiae vitii magis quam virtutis ministrae. A riqueza ajuda mais ao vício que à virtude. Divitiae vitiorum ministri. A riqueza é escrava dos vícios.

1338. Divitiarum et formae gloria fluxa atque fragilis est, virtus clara aeternaque habetur. [Salústio, Catilina 1] A glória da riqueza e da beleza é inconstante e frágil; a virtude é considerada honrosa e imortal.

1339. Divitiarum exspectatio inter causas paupertatis publicae erat. [Tácito, Annales 16.3] A expectativa de riquezas estava entre as causas da pobreza do povo.

1340. Divitias alii praeponunt, bonam alii valetudinem, alii potentiam, alii honores, multi etiam voluptates. [Cícero, De Amicitia 6] Uns valorizam mais a riqueza, outros a boa saúde, outros o poder, outros a glória, muitos até os prazeres.

1341. Divitias animo iniustas attendere noli. [Columbano] Não te dediques a obter riqueza desonesta.

1342. Divitias debes habere sub pedes, non super caput. Deves ter tua riqueza debaixo do teus pés, não em cima de tuda cabeça.

1343. Divitias fortuna, studium parit honores. [Busarello 203] A sorte dá as riquezas; o esforço, a glória.

1344. Divitias nec amare nimis nec spernere debes: quamquam etenim nequeunt facere ac praestare beatum, magna tamen vitae instrumenta gerendae. (Antônio Muret] As riquezas, não deves amá-las excessivamente, nem desprezá-las: embora elas não possam nem criar nem garantir a felicidade, no entanto são importante instrumento para administrar a vida.

1345. Divitias qui construxerit, clarus erit, fortis, iustus, sapiens etiam et quidquid volet. [Horácio, Sermones 2.3.96] Aquele que acumular riqueza será sempre ilustre, valoroso, justo, sábio e tudo que quiser. Quem tem dinheiro tem graça e amigos.

1346. Divitias sine divitis esse. [RH 4.20] Deixa que as riquezas sejam do rico. Quem tem, terá.

1347. Divitiis alitur luxuriosus amor. [Ovídio, Remedia Amoris 746] O amor voluptuoso se alimenta de riquezas.

1348. Divitiis nullo quaerendis fine quiescunt mortales, sit opum copia magna licet. [Walther 6140 / Tosi 1809] Os homens nunca se cansam de buscar riqueza, por maior que seja a quantidade de seus bens. VIDE: Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crevit.

1349. Divitis audita est cui non opulentia Croesi? [Ovídio, Ex Ponto 4.3.37] Quem ainda não ouviu falar da opulência do rico Creso?

1350. Divortium a toro. Separação do leito. (=Ato jurídico de corte eclesiástica em que um casal casado obtém separação eclesiasticamente reconhecida, mas não anulação de casamento). VIDE: A mensa et toro. Separatio a mensa et toro.

1351. Divulgata atque incredibilia avide accepta sunt. [Tácito, Annales 4.11.18] Os boatos e as coisas incríveis são ouvidos com avidez.

1352. Divulgatio legis. [Jur] A promulgação da lei.

1353. Dixeris maledicta cuncta, cum ingratum hominem dixeris. [Publílio Siro] Chamar um homem de ingrato é tudo de mau que se pode dizer de alguém. VIDE: Ingratum si dixeris, omnia dixeris. Si ingratum dixeris, omnia dixeris.

1354. Dixi Domino: Deus meus es tu, quoniam bonorum meorum non eges. [Vulgata, Salmos 15.2] Eu disse ao Senhor: Tu és o meu Deus, porque não tens necessidade dos meus bens.

1355. Dixi omnia, cum hominem nominavi. [Plínio Moço, Epistulae 4.22.4] Eu disse tudo, quando citei a palavra homem.

1356. Dixi satis. [Plauto, Rudens 816] Eu disse o bastante.

1357. Dixi. Tenho dito. (=Expressão utilizada para indicar o fim de um pronunciamento, ou que uma questão está encerrada).

1358. Diximus pax, et non est pax; promisimus bona, et ecce turbatio. Dissemos paz, e não há paz; prometemos tranqüilidade, e eis tumulto. VIDE: Exspectavimus pacem, et non erat bonum; tempus medellae, et ecce formido. Exspectavimus pacem, et non est bonum; et tempus curationis, et ecce turbatio.

1359. Dixisse me aliquando paenituit, tacuisse nunquam. [Valério Máximo, Facta et Dicta Memorabilia 7.2.6] De ter falado arrependi-me algumas vezes; de me ter calado, nunca.

1360. Dixit Dominus. O Senhor o disse.

1361. Dixit insipiens in corde suo: non est Deus. [Vulgata, Salmos 13.1;52.1] O insensato disse no seu coração: não há Deus. VIDE: Totius mundi una vox: Deus est.

1362. Dixitque Deus: fiat lux. Et facta est lux. [Vulgata, Gênesis 1.3] E disse Deus: faça-se a luz. E foi feita a luz. VIDE: Fiat lux!

1363. Do ut des. Dou-te para que me dês. Toma lá, dá cá.

1364. Do ut des; facio ut des; do ut facias; facio ut facias. [Digesta 19.5.5, adaptado] Eu te dou para que tu me dês; faço para que me dês; dou para que faças; faço para que faças.

1365. Doce ac disce meliora. [Pítaco de Mitilene / Rezende 1371] Ensina e aprende o melhor.

1366. Doce ut discas. Ensina, para aprenderes. VIDE: Discere si quaeris, doceas; sic ipse doceris.

1367. Doceat qui didicit. [Erasmo, Adagia 5.1.84] Quem aprendeu é que deve ensinar. Quem não sabe não ponha escola. VIDE: Arroganter faciunt ii qui quod ipsi nesciunt, id docent ceteros.

1368. Docendo, discimus. [Spalding, Guia Prático 116] Ensinando, aprendemos. Docendo, discitur. [Rezende 1370; Spalding, Guia Prático 116] Ensinando, aprende-se. VIDE: Bis discit qui docet. Cum docemus, discimus. Dum docent, discunt. Homines, dum docent, discunt. Homines discunt, dum docent. Qui docet, discit. Si vis scire, doce.

1369. Docendus est populus, non sequendus. [Papa Celestino I, Ad Episcopos] O povo deve ser ensinado, não seguido.

1370. Docent ut doceant, et discunt ut discant: hoc est, occupantur ut occupentur. [Comenius, Machina Didactica] (Os professores) ensinam para ensinar, e (os alunos) estudam para estudar, isso é, eles se ocupam para se ocupar.

1371. Doceri velle summa est eruditio. [Bernardes, Nova Floresta 2.52] Querer ser ensinado é a maior sabedoria. Querer aprender já é saber muito.

1371a. Doces ipse docendus. Tu ensinas, quando deverias ser ensinado.

1372. Docet igitur nos ipsa natura quid oporteat fieri. [RH 3.36] A própria natureza nos ensina o que é preciso que seja feito.

1373. Docete me et ego tacebo. [Vulgata, Jó 6.24] Ensinai-me, e eu me calarei.

1374. Dociles imitandis turpibus ac pravis omnes sumus. [Juvenal, Satirae 14.40] Somos todos dóceis imitadores das coisas torpes e falsas.

1375. Docilitas, memoria, appellantur uno ingenii nomine, easque virtutes qui habent, ingeniosi vocantur. [Cícero, De Finibus 5.36] A capacidade de aprender e a memória são referidas pelo nome de inteligência, e os que têm essas qualidades são chamados de inteligentes.

1376. Docta ignorantia! [Nicolas de Cusa / Tosi 348] Que ignorância erudita!

1376a. Docti eodem ludo. Estudaram na mesma escola. (=Diz-se dos que têm costumes semelhantes).

1377. Docti intellegent. [Vulgata, Daniel 12.10] Os sábios compreenderão.

1378. Docti male pingunt. [Binder, Thesaurus 827] Os homens eruditos têm má caligrafia.

1379. Docti rationem artis intellegunt, indocti voluptatem. [Quintiliano, Institutio Oratoria 9.4.116] Da arte, os homens cultos entendem a teoria, os indoutos, o seu prazer.

1380. Doctior est domino bibliotheca suo. A biblioteca é mais culta do que seu dono. VIDE: Haurit ille aquam cribro, qui sine libro discit

1381. Doctiorem emendat. Está corrigindo um mais avisado do que ele.

1382. Docto gubernatori nox metum parit. [Schottus, Adagia 627] A noite cria medo no timoneiro experiente. VIDE: Amat nox atra nauclero scio parere metum. Nox gubernatorem prudentem terret.

1383. Docto homini et erudito vivere est cogitare. [Cícero, Tusculanae Disputationes 5.38] Para um homem estudioso e culto viver é pensar. VIDE: Cogito, ergo sum. Vivere est cogitare.

1384. Doctor admirabilis. O professor admirável. (=Alcunha atribuída a Roger Bacon).

1385. Doctor erat qualis, talis fit saepe scholaris. [Werner] Como era o professor, assim muitas vezes fica o aluno.

1386. Doctor erit magnus, factis qui, quod docet, implet. [Columbano] Grande professor será aquele que realiza o que ensina.

1387. Doctor in utroque iure. Doutor em ambos os direitos. (=Doutor em direito civil e direito canônico). Doctor in utroque. VIDE: Iuris utriusque doctor.

1388. Doctrina confirmanda per opera. O que se ensina deve ser confirmado pelos atos de quem ensina.

1389. Doctrina est fructus dulcis radicis amarae. [Dionísio Catão, Monosticha, Appendix 40] O saber é um fruto doce de uma raiz amarga. Aprende chorando e rirás ganhando. VIDE: Litterarum radices amarae, fructus dulces. Litterarum radices amaras esse, fructus iucundiores. Radicis amaritudinem dulcedo fructuum compensabit. Scientia est arbor altissima, cuius radix est amarissima sed fructus dulcissimus. Scientiae radices amarae sunt, fructus dulces.

1390. Doctrina est ingenii naturale quoddam pabulum. [Stevenson 1376] O estudo é uma espécie de alimento natural da mente.

1391. Doctrina lucida, et vita tenebrosa. [Bernardo de Claivaux] Ensinamento luminoso, mas vida tenebrosa. Faze o que eu digo, mas não faças o que eu faço. Mel nos beiços, fel no coração. VIDE: Aurea verba, cor ferreum.

1392. Doctrina multo praestat auro. A ciência vale muito mais que o ouro. Mais vale saber que ter. VIDE: Doctrinam magis quam aurum eligite. Est gutta doctrinae potior quam magnae opes. Melior est puer pauper, et sapiens, rege sene et stulto. Posside sapientiam, quia auro melior est. Pretiosior est sapientia divitiis. Sapientia divitiis melior est. Sapientia divitiis praestantior. Sapientia longe praestat divitiis. Sapientiae divitiis possessio praestantior. Si sapiens fueris, Croesi superaveris aurum.

1393. Doctrina per malos, palmes in sepe: botrum carpe, spinam cave. [S.Agostinho / Bernardes, Luz e Calor 1.220.38] O ensinamento que vem pelos maus é como a videira na cerca: colhe o cacho, evita o espinho. O ruim pregando é vide entre silvas: colhamos o cacho, mas guardemos a mão.

1394. Doctrina sed vim promovet insitam, rectique cultus pectora roborant. [Horácio, Carmina 4.4.33] O estudo desenvolve a força inata, e o exercício correto fortifica o coração.

1395. Doctrinae cultus nemo spernit nisi stultus. [Walther 6200 / Tosi 369] Só o ignorante despreza a cultura. Quem não sabe arte não na estima. [Camões, Os Lusíadas, Canto V] VIDE: Ars non habet inimicum nisi ignorantem. Artem non odit nisi ignarus. Nisi ignorantes, ars osorem non habet. Scientia non habet inimicum praeter ignorantem.

1396. Doctrinae multo praestat virtus. A virtude vale mais do que o muito saber.

1397. Doctrinam magis quam aurum eligite. [Vulgata, Provérbios 8.10] Preferi o conhecimento ao ouro. Mais vale saber que ter. VIDE: Doctrina multo praestat auro. Est gutta doctrinae potior quam magnae opes. Melior est puer pauper, et sapiens, rege sene et stulto.

1398. Doctum doces. [Plauto, Poenulus 878] Ensinas a quem já sabe. Ensinas padre-nosso ao vigário. VIDE: Memorem mones.

1399. Doctus cum libro. [Rezende 1374] Um erudito com livro. (=Diz-se de pessoa sem idéias próprias, que só repete o que leu).

1400. Doctus dico. Falo porque sei. VIDE: Expertus loquor. Expertus dico. Non doctus dico, sed expertus.

1400a. Doctus in se semper divitias habet. [Binder, Thesaurus 829] O sábio sempre tem as riquezas consigo. VIDE: Sapiens opes sibi secum habet semper suas.

Ao TOPO