DICIONÁRIO DE EXPRESSÕES E FRASES LATINAS

Compilado por HENERIK KOCHER

Home - Introdução - Bibliografia - Abreviaturas

A  B  C  D  E  F  G  H  I  L  M  N  O  P  Q  R  S  T  U  VZ

D1  D2  D3  D4  D5  D6  D7  D8  D9  D10

D5: 801-1000

801. Diabolus unde prohibetur mittit nuntium suum. [Bebel, Adagia Germanica] O diabo, quando está impedido, manda seu mensageiro. Quando o diabo não vem, manda o secretário. O diabo, onde não pode meter a cabeça, mete a cola. VIDE: Daemon quo mire nulla valet arte venire, illuc legatos destinat ire suos. Daemon ubi deerit servum mittere quaerit. Nuntius it Satanae quo non valet ipse venire. Praeco valet Satanae, quo non valet ipse venire. Quo nequit ire Sathan, transmittit saepe ministrum.

802. Diaeteticam medicinam praestantiorem esse pharmaceutica et chirurgica. [Sydenham] A medicina dietética é mais útil que a farmacêutica e a cirúrgica.

803. Diatim. Diariamente.

804. Dic bene, dic raro, digito compesce labellum, doctorum ut possis esse aliquo in numero. [Rezende 1264] Fala bem, fala poucas vezes, aperta teus lábios com o dedo, para que possas ser incluído no número dos doutos. Fala pouco e bem, ter-te-ão por alguém. VIDE: Digito compesce labellum.

804a. Dic, cur hic (sic)? Dize-me, por que isto é assim?

805. Dic mendacium, et veritatem erues. [Bacon, Sermones, De Dissimulatione et Simulatione 7] Dize uma mentira e destruirás a verdade.

806. Dic mihi an boni quid usquam est, quod quisquam uti posset sine malo omni. [Plauto, Mercator 145] Dize-me se existe algum bem que se possa usufruir sem qualquer mal.

807. Dic mihi quos sequeris; quis sis tibi dicam. [Branco 72] Dize-me com quem andas, dir-te-ei quem és. VIDE: Ad mala facta malus socius socium trahit. Cum quo aliquis iungitur, talis erit.

808. Dic mihi si tu Romanus es? At ille dixit: Etiam. [Vulgata, Atos 22.27] Dize-me se tu és romano. E ele disse: Sim.

809. Dic quid mercedis accipias. [Vulgata, Gênesis 29.15] Dize-me que paga queres.

810. Dicam enim quod sentio, et quod mecum sentiunt omnes. [Cícero, Pro Sestio 40] Direi o que sinto e o que comigo sentem todos.

811. Dicam quod mihi in buccam venerit. [Sêneca, Apocolocyntosis 1] Direi o que me vier à boca. VIDE: Dicere quicquid in buccam venerit. Dicere quicquid in linguam venerit.

812. Dicamus bona verba. [Tibulo, Elegiae 2.2.1] Digamos somente palavras gentis.

813. Dicant meliora periti. Que os especialistas digam coisas melhores.

814. Dicant Paduani. Que o digam os paduanos. (=Que falem os que sabem). Narrent hi qui sentiunt, dicant Paduani. [Antífona a Sto.Antônio de Pádua] Narrem os que sentem, digam os paduanos.

815. Dicat testator et erit lex. [Jur] Diga o testador e será lei.

815a. Dicenda bona sunt bona verba die. Em dia bom, devem ser ditas palavras boas. Bom dia, boa obra.

816. Dicenda tacendaque locutus est. [Grynaeus 749] Disse coisas que deviam ser ditas e coisas que deviam ser caladas.

817. Dicenda tacendave calles. [Pérsio, Satirae 4.5] Tu sabes o que deve ser dito e o que deve ser silenciado.

818. Dicendo dicere discunt. [Zenódoto / Grynaeus 75] Discursando aprende-se a discursar. Batendo ferro é que se fica ferreiro. A prática é a mestra de todas as coisas. Usa e serás mestre. VIDE: Ars exercitio quae caret, illa perit. Dicere dicendo discunt. Usus efficacissimus rerum omnium magister.

819. Dicendo homines, ut dicant, efficere solere. [Cícero, De Oratore 1.33.149] Geralmente se aprende a falar falando. VIDE: Perverse dicere homines perverse dicendo facillime consequi.

820. Dicendo ineptus, at silere non potest. [Schottus, Adagia 619] Não sabe falar, mas não pode calar. Quem não sabe falar não sabe calar. VIDE: Loqui nescit, at tacere non potest. Scio loqui plerosque cum tacere nesciant.

821. Dicentes enim se esse sapientes, stulti facti sunt. [Vulgata, Romanos 1.22] Atribuindo-se o nome de sábios, se tornaram estultos.

822. Dicentes: pax, pax! et non erat pax. [Vulgata, Jeremias 6.14] Diziam paz, paz! e não havia paz. VIDE: Deceperint populum meum, dicentes: Pax, et non est pax.

823. Dicere bene nemo potest, nisi qui prudenter intellegit. [Cícero, Brutus 23] Só pode falar bem, quem pensa com sabedoria.

824. Dicere dicendo discunt. [Rezende 1266] Aprende-se a falar falando. Batendo ferro é que se fica ferreiro. A prática é a mestra de todas as coisas. Usa, e serás mestre. VIDE: Dicendo dicere discunt. Usus efficacissimus rerum omnium magister.

825. Dicere et facere non semper eiusdem. [Gaal 1753; DAPR 221] Dizer e fazer não são sempre da mesma pessoa. Dizer e fazer não comem à mesma mesa. Prometer e cumprir caso é de estranhar. VIDE: Aliud est facere, aliud est dicere. Dicere perfacile est, opus exercere molestum.

826. Dicere fortasse, quae sentias, non licet, tacere plane licet. [Cícero, Ad Familiares 4.9] Talvez não nos seja permitido dizer o que pensamos, mas é perfeitamente permitido calarmos.

827. Dicere multa grave est sapientem apud insipientes. [Schottus, Adagia 581] É desagradável para o sábio falar muito com os ignorantes. VIDE: Sapientes apud stultos loqui molestum.

828. Dicere perfacile est, opus exercere molestum. [Binder, Thesaurus 758] Dizer é muito fácil, pôr em prática é penoso. É mais fácil dizer que fazer. VIDE: Aliud est facere, aliud est dicere. Dicere et facere non semper eiusdem.

829. Dicere plura supervacaneum mihi videtur. [Descartes, Regulae ad Directionem Ingenii 13.7] Considero supérfluo falar mais sobre esse assunto.

830. Dicere quae puduit, scribere iussit amor. [Ovídio, Heroides 4.10] O amor me obrigou a escrever aquilo que eu tinha vergonha de dizer.

831. Dicere quicquid in buccam venerit. Dizer quanto lhe vem à boca. Dicere quicquid in linguam venerit. VIDE: Dicam quod mihi in buccam venerit.

832. Dicere quo pereas saepe in amore levat. [Propércio, Elegiae 1.9.34] No amor, contar os próprios sofrimentos alivia-os.

833. Dices, sed non perficies. [Bernardes, Nova Floresta 4.177] Dirás, mas não farás. Quem muito fala, pouco faz. Cacareja, mas não põe ovo. VIDE: Magna minaris, extricas nihil. Magnus es in verbis, in factis nullus haberis. Sermo multus et fructus nullus. Strepitus multum, fructus parum.

834. Dici beatus ante obitum nemo supremaque funera debet. [Ovídio, Metamorphoses 3.136] Ninguém deve ser considerado feliz antes da morte e da sepultura definitiva. Não me chames bem fadada até me veres enterrada. VIDE: Ante obitum nemo beatus dici potest. Ante obitum nemo beatus. Ante obitum mortalis nemo beatus. Finem vitae exspecta. Nemo ante mortem beatus est. Nemo ante obitum beatus.

835. Dicimus divites sapientes, iustos, bonos, quibus pecunia vel nulla vel parva est. [S.Agostinho, De Civitate Dei 7.12.2] Dizemos que são ricos os sábios, os justos, os homens de bem que têm nenhum ou pouco dinheiro.

836. Dicit piger: Leo est in via. [Vulgata, Provérbios 26.13] O preguiçoso diz: O leão está no caminho. Quem não quer fazer, escusa busca.

837. Dicite, pontifices: in sacro quid facit aurum? [Pérsio, Satirae 2.69] Dizei-me, sacerdotes, para que serve o ouro no santuário?

838. Dicitur a multis quod sors est optima stultis. [Binder, Thesaurus 761] É dito por muita gente que a sorte é muito boa para os tolos. A sorte ajuda os loucos. VIDE: Fortuna favet fatuis. Fortuna favet stultis. Quo quis nequior, eo fortunatior.

839. Dicitur enim rex a bene regendo, et non a regnando, quia rex est dum bene regit. Tyrannus, dum populum sibi creditum, violenta opprimet dominatione. Considera-se, pois, rei por governar bem, não por reinar, pois é rei enquanto governa bem. O tirano oprime com violenta dominação o povo que lhe é confiado.

840. Dicitur ignis homo, sic femina stuppa vocatur: insufflat daemon; gignitur ergo focus. [Pereira 115] O homem é como a chama, a mulher é como a estopa; vem o diabo e assopra; daí nasce uma fogueira. O homem é fogo, a mulher é estopa; vem o diabo e assopra. Nem estopa com tições, nem mulher com varões. VIDE: Homo et mulier, ignis et palea. Homo et mulier, ignis et palea, et diabolus nunquam insuflare cessat, ut accendantur. Stipula flammae proxima ignem concipit. Ignis prope stipulam non est tutum.

841. Dico lucidas, taceo nubilas. [Inscrição em relógio solar] Anuncio as horas luminosas, silencio as nubladas.

842. Dicta docta pro datis? [Plauto, Asinaria 507] Palavras hábeis em lugar de presentes? Palavras não enchem saco.

842a. Dicta et facta distant multum. Ditos e feitos ficam longe uns dos outros. Entre dizer e fazer, muita coisa há a meter.

843. Dicta factis probentur. Que as palavras sejam comprovadas com atos. Palavras sem obras, cítara sem cordas. VIDE: Dictis facta suppetant. Fumo comburi nihil potest, flamma potest. In defectu rerum nihil operae est indulgere verbis. Morbi autem non eloquentia sed remediis curantur. Omne verbum, si facta absint, stultum videtur. Quid proderit, fratres mei, si fidem quis dicat se habere, opera autem non habeat? Verba factis probentur. Verba rebus proba. Verbum laudatur, si factum tale sequatur. Verbum, si facta absint, stultum videtur et vanum. Voce vita non discordet. Voci consentanea sit actio.

844. Dicta lingua dulcia datis, corde amara facitis. [Plauto, Truculentus 160] Na língua pondes palavras doces, no coração tendes amargor. Palavras de mel, coração de fel.

845. Dicta mea, non facta, vos sequi volo. Quero que sigais minhas palavras, não minhas ações. Fazei o que eu digo, não o que eu faço. VIDE: Facta mea, non dicta, vos sequi volo.

846. Dicta mordacia. Palavras picantes.

847. Dicta pro factis. Palavras em lugar de fatos.

847a. Dicta semel nullum patiuntur verba recursum. [Gaal 1299] Uma vez ditas, as palavras não suportam nenhum retorno. Palavra e pedra solta não têm volta. Palavra fora da boca e pedra fora da mão não voltam atrás. VIDE: Dictum indictum fieri nequit. Evolat, emissum semel, irrevocabile verbum. Nescit vox missa reverti. Quae non dicta sunt, dici posse; quae dicta sunt, ut dicta non sint, fieri non posse. Semel emissum volat irrevocabile verbum. Verbum emissum non redit. Verbum emissum non est revocabile. Verbum irrevocabile est. Volat irrevocabile verbum.

848. Dicta unius, dicta nullius. Palavras de um, palavras de nenhum. Um e nenhum, tudo é um. VIDE: Dictum unius, dictum nullius. Unius dictum, dictum nullius. Unus homo nihil est: dicto non credimus uni.

849. Dictis dabit ipsa fidem res. [Lucrécio, De Rerum Natura 5.104] O próprio fato dará autenticidade às afirmações.

850. Dictis facta suppetant. [Plauto, Pseudolus 106] Que os atos correspondam às palavras. Os atos valem mais do que as palavras. Palavras sem obras, cítara sem cordas. VIDE: Dicta factis probentur. Verba factis probentur. Verba rebus proba. Voci consentanea sit actio.

851. Dictis, non armis. [Lucrécio, De Rerum Natura 5.50; Grynaeus 221] Com palavras, não com armas.

852. Dicto citius. [Horácio, Sermones 2.2.80] Mais rápido que a palavra. Num abrir e fechar de olhos.

852a. Dicto nihil citius emittitur. [Hartleben 70] Nada se produz mais depressa do que a palavra.

853. Dictu mirabile. [Lucano, Bellum Civili 5.72] É maravilhoso de se dizer! VIDE: Mirabile dictu!

854. Dictum ac factum. [Erasmo, Adagia 3.6.85] Dito e feito. Assar e comer. Foi vapt-vupt. VIDE: Confestim dicto citius res ipsa peracta. Dictum, factum. Mox simul ac dictum est verbum, res ipsa peracta est. Simul et dictum et factum. Simul dictum, simul factum. Ut dictum et actum est. Veni, vidi, vici. Volitum, dictum, factum.

855. Dictum de dicto. Uma informação originada de um boato. Uma informação de segunda mão.

856. Dictum de omni et de nullo. Uma máxima sobre tudo e sobre coisa alguma.

857. Dictum expertorum nunquam transit in rem iudicatam. [Leopold Volkmar, Paroemia et Regulae Iuris 494] O parecer dos peritos nunca passa a coisa julgada. VIDE: Plus valet quod in veritate est quam quod in opinione.

858. Dictum factumque facit frux. [Ênio / Stevenson 2037] O homem bravo diz e faz.

859. Dictum indictum fieri nequit. O que foi dito não pode tornar-se não dito. O dito, dito. Palavra solta não tem volta. Palavra fora da boca e pedra fora da mão não voltam atrás. VIDE: Dicta semel nullum patiuntur verba recursum. Verbum emissum non redit. Verbum irrevocabile est.

860. Dictum sapienti sat est. [Plauto, Persa 735; Terêncio, Phormio 542] Para quem sabe uma palavra basta. A bom entendedor uma palavra basta. Para o bom entendedor meia palavra basta. Para quem sabe ler pingo é letra. VIDE: Cum sapiente loquens perpaucis utere verbis. Est satis atque superest verbum sapientibus unum. Et satis et superest verbum sapientibus unum. Intellegenti pauca. Intellegenti satis dictum est. Sapienti dictum sat est. Sapienti pauca. Sapienti sat! Strenuis abunde dictum puta. Verbum sapienti sat est. Verbum sat sapienti!

861. Dictum unius, dictum nullius. [Jur] Dito de um, dito de nenhum. Um e nenhum, tudo é um. Uma testemunha, nenhuma testemunha. VIDE: Dicta unius, dicta nullius. Non stabit testis unus contra aliquem. Testis unus, testis nullus. Unius dictum, dictum nullius. Unus homo nihil est: dicto non credimus uni.

862. Dictum unius facile sequitur multitudo. [Papa Gregório IX, De Purgatione Canônica 12] A multidão segue facilmente a palavra de um só.

863. Dictum, factum. [Terêncio, Andria 382] Dito e feito. Assar e comer. Meu dito, meu feito. VIDE: Confestim dicto citius res ipsa peracta. Dictum ac factum. Mox simul ac dictum est verbum, res ipsa peracta est. Simul et dictum et factum. Simul dictum, simul factum. Ut dictum et actum est. Veni, vidi, vici. Volitum, dictum, factum.

864. Dicunt enim et non faciunt. [Vulgata, Mateus 23.3] Dizem e não fazem. Faze o que eu digo, não o que eu faço. VIDE: Secundum opera vero eorum nolite facere: dicunt enim, et non faciunt.

865. Dicuntur itaque et divites pecuniosi; sed interius egeni, si cupidi: item dicuntur pauperes pecunia carentes; sed interius divites, si sapientes. [S.Agostinho, De Civitate Dei 7.12] Os que têm dinheiro são chamados de ricos, mas eles são internamente carentes, se são ambiciosos; da mesma maneira os que não têm dinheiro são chamados de pobres, mas internamente são ricos, se são sensatos.

866. Didicere flere feminae in mendacium. [Publílio Siro] As mulheres aprenderam a chorar para enganar. Lágrimas de mulher, têmpera de malícia. VIDE: Instruit insidias lacrimis, cum femina plorat. Lacrimae feminae sunt valde periculosae. Lacrimis ne fide puellae, ut flerent oculos erudiere suos. Lacrimis struit insidias, cum femina plorat. Muliebris lacrima condimentum est malitiae. Struit insidias lacrimis cum femina plorat.

867. Diducto stipite, flamma perit. [Ovídio, Remedia Amoris 446] Retirado o toco, a chama se apaga. Quando um não quer, dois não brigam. VIDE: Subducto stipite flamma perit. Subtrahe ligna foco, si vis exstinguere flammam.

868. Die altera. [Vulgata, 1Reis 31.8] Ao outro dia. No dia seguinte. VIDE: Altera die. Crastino die. In crastino.

869. Die nocteque. De dia e de noite. Die ac nocte.

870. Die solo non est exstructa Corinthus. [Binder, Medulla 322] Corinto não foi construída num único dia. Roma não se fez num dia. É preciso dar tempo ao tempo. Calma no Brasil! VIDE: Alta die solo non est exstructa Corinthus. Haud facta est una Martia Roma die. Non fuit in solo Roma peracta die. Non stilla una cavat marmor, nec protinus uno est condita Roma die. Non uno est condita Roma die. Roma non fuit una die condita. Roma non uno condebatur die.

871. Die statuto. No dia determinado. No dia marcado. Die statuto adveniente. Ao chegar o dia marcado.

872. Die una adversam et secundam fortunam expertus est. [Eutrópio, Breviarium Historiae Romanae 9.23] Num mesmo dia ele conheceu o fracasso e o sucesso.

873. Diebus dominicis. Nos domingos.

874. Diem clausit extremum. [Jur / Black 575] Ele encerrou seu último dia. (=Morreu).

874a. Diem comburere. Perder tempo.

875. Diem nox premit, dies noctem. [Sêneca, Epistulae Morales 24.26] A noite empurra o dia, o dia empurra a noite.

876. Diem perdidi! [Suetônio, Titus 8.1] Perdi o dia! VIDE: Perdidi diem.

877. Diem sermone terere, segnities mera est. [Plauto, Trinummus 795] Perder o dia com discursos, isso não passa de preguiça.

878. Diem ultimam non quasi poenam, sed quasi naturae legem aspice. Considera o teu último dia não como um castigo, mas como uma lei da natureza. VIDE: Ultimum diem non quasi poenam sed quasi naturae legem aspicis.

879. Diem vesper commendat. [Binder, Thesaurus 766; DAPR 405] É a noite que recomenda o dia. A noite coroa o dia. Não gabes um dia bom sem lhe veres o fim. Não julgues os cabos pelos começos. VIDE: A casu describe diem, non solis ab ortu. A solis occasu, non ortu, describe diem. Lauda finem. Laus in fine cantatur et vespere laudatur dies. Omnis laus in fine canitur. Post factum lauda. Tunc beatam dico vitam, cum peracta fata sunt. Vespere laudatur dies. Vespere laudari debet amoena dies.

880. Diem, aquam, solem, lunam, noctem, haec argento non emo; ceterum quae volumus, mercamur. [Plauto, Asinaria 183] O dia, a água, o sol, a lua, a noite, tudo isso não compro com dinheiro; tudo mais que queremos, compramos.

881. Dies a quo non computatur in termino. [Jur] O dia inicial não se conta no prazo.

882. Dies a quo. [Jur] O dia a partir do qual. (=O primeiro dia de um prazo). VIDE: Terminus a quo.

883. Dies ad quem. [Jur] O dia até o qual. (=O último dia de um prazo). VIDE: Dies termini. Terminus ad quem.

884. Dies ad quem computatur in termino. [Jur] O último dia se conta no prazo.

885. Dies adimit aegritudinem. [Seybold 87] O tempo expulsa a amargura. O tempo tudo cura. Tempo é remédio. Dies adimit aegritudinem hominibus. [Terêncio, Heauton Timorumenos 422] O tempo expulsa a aflição dos homens. Dies adimit hominibus dolorem. VIDE: Dies dolorem minuit. Dies procedens aegritudinem mitigat. Dolorem dies longa consumit.

886. Dies affert multa. Um único dia traz muitas novidades.

887. Dies albo notanda lapillo. Dia que se deve marcar com uma pedra branca. (=Um dia feliz). Dies albo signanda lapillo. Dies aureo signanda lapillo. Dia que deve ser marcado com uma pedrinha dourada. VIDE: Albo lapillo notare diem. Albo notanda dies lapillo. Albo signanda lapillo dies.

888. Dies amaritudinis. O dia da amargura.

889. Dies atro signanda lapillo. Um dia que deve ser marcado com uma pedrinha negra. (=Um dia infausto). Dies ater. Um dia negro. Um dia aziago. VIDE: Dies infaustus. Dies nefastus. Nigro notanda lapillo dies. Nigro signanda lapillo dies.

890. Dies certus. Um dia certo.

891. Dies coeptus pro completo habetur. [Jur] O dia começado é contado como dia completo. VIDE: Dies incoeptus pro iam finito habetur.

891a. Dies datus. [Jur] O dia determinado. (=Dia determinado para o pronunciamento do autor ou da defensa).

892. Dies diei eructat verbum, et nox nocti indicat scientiam. [Vulgata, Salmos 18.3] Um dia trqnsmite esta mensagem ao outro dia, e uma noite comunica-a à outra noite.

893. Dies diem docet. [Binder, Thesaurus 769] Um dia ensina ao outro. O tempo é mestre de tudo. O tempo passado é mestre do presente e do porvir. Com o tempo vem o tento. Dies diei discipulus. Um dia é aluno do outro. VIDE: Aetate sapimus rectius. Arescit gramen, veniente autumno. Dies posterior prioris est discipulus. Discipulus est prioris posterior dies. Magister est prioris posterior dies.

894. Dies dolorem minuit. [Robert Burton, The Anatomy of Melancholy 331] O tempo minora a dor. Tempo é remédio. VIDE: Dies adimit aegritudinem. Dies adimit aegritudinem hominibus. Dies procedens aegritudinem mitigat.

895. Dies dominicus non est iuridicus. [Jur / Broom 15] Domingo não é dia jurídico. (=Não é dia para procedimentos judiciais ou legais).

896. Dies eius sicut umbra praetereunt. [Vulgata, Salmos 143.4] Os seus dias passam como a sombra.

897. Dies fasti. [Varrão, De Lingua Latina 6.4] Dias fastos. (=Dias em se podia administrar justiça). VIDE: Dies iuridicus. Fasti dies.

898. Dies faustus. Um dia de sorte. Um dia favorável.

899. Dies genitalis. [Tácito, Annales 16.14] Dia do nascimento.

900. Dies hebdomadae: Dies Solis (Dominicus, Dominicus Dies, Dominica Dies, Feria Prima), Lunae Dies (Feria Secunda), Martis Dies (Feria Tertia), Mercurii Dies (Feria Quarta), Iovis Dies (Feria Quinta), Veneris Dies (Feria Sexta), Saturni Dies (Sabbatum, Sabbata, Dies Sabbatinus). Os dias da semana são: domingo, segunda-feira, terça-feira, quarta-feira, quinta-feira, sexta-feira, sábado.

900a. Dies hominis sunt tres: heri, hodie et cras. [Florilegium Hebraicum 382] Os dias do homem são três: ontem, hoje e amanhã.

901. Dies imago vitae, nox mortis est. O dia é o retrato da vida; a noite é o retrato da morte.

902. Dies incertus. Um dia incerto.

903. Dies incoeptus pro iam finito habetur. [Jur] O dia começado por inteiro é contado. Dies incoeptus pro completo habetur. [Jur / Black 576] VIDE: Dies coeptus pro completo habetur.

904. Dies infaustus. Um dia de azar. Um dia aziago. (=Um dia considerado impróprio para a realização de negócios). VIDE: Dies ater. Dies atro signanda lapillo. Nigro notanda lapillo dies.

905. Dies irae, dies illa. [Vulgata, Sofonias 1.15] Esse dia será um dia de ira. (=Primeiras palavras de um hino medieval atribuído a Tomás de Celano).

906. Dies iste, quem tamquam extremum reformidas, aeterni natalis est. [Sêneca, Epistulae Morales 102.26] Esse dia, que tanto temes como o teu último, é o dia do teu nascimento eterno.

907. Dies iuridicus. [Jur] Um dia jurídico. (=Dia em que os tribunais têm sessão). VIDE: Dies fasti. Dies non iuridicus.

908. Dies mei sicut umbra declinaverunt. [Vulgata, Salmos 101.12] Meus dias passaram como uma sombra. VIDE: Defecerunt sicut fumus dies mei. Dies nostri quasi umbra super terram. Ut hora sunt dies nostri super terram.

909. Dies mei velocius transierunt quam a texente tela succiditur. [Vulgata, Jó 7.6] Os meus dias passaram mais depressa do que a tela é cortada pelo tecelão.

910. Dies natalis. Dia do nascimento. VIDE: Festum natalitium. Genitalis dies. Natalis dies.

911. Dies nefasti. [Varrão, De Lingua Latina 6.4] Dias nefastos. (=Dias em que não se podia ministrar justiça). VIDE: Dies non iuridicus. Nefasti dies.

912. Dies nihil est; dum versas te, nox fit. [Petrônio, Satiricon 41.10] O dia não é nada; enquanto tu te viras, já é noite.

913. Dies non iuridicus. [Jur] Um dia não jurídico. (=Um dia em que os juízes romanos não faziam julgamento). Dies non. VIDE: Dies nefasti.

914. Dies nondum ad vesperam decurrit. [Rezende 1282] O dia ainda não chegou à noite. Ainda não se acabou o dia de hoje. VIDE: Nondum clausus est dies.

915. Dies nostri quasi umbra super terram. [Vulgata, 1Paralipômenos 29.15] Os nossos dias são como a sombra sobre a terra. VIDE: Defecerunt sicut fumus dies mei. Dies mei sicut umbra declinaverunt. Ut hora sunt dies nostri super terram.

916. Dies noverca et parens. [Hesíodo / Pereira 108] O dia é madrasta e mãe. Vento e ventura pouco dura. Um dia melhor que outro. Cada dia tem sua pena e sua alegria. VIDE: Dies quandoque noverca, quandoque est parens. Ipsa dies quandoque parens, quandoque noverca. Nulla longi temporis felicitas. Nullus dies omnino malus. Saeva noverca dies nunc est, nunc mater amica.

917. Dies otiosi. Dias sem trabalho.

918. Dies posterior prioris est discipulus. [Pereira 116] O dia de hoje é aluno do dia de ontem. O tempo passado é mestre do presente e do porvir. Com o tempo vem o tento. O tempo é mestre de tudo. VIDE: Aetate sapimus rectius. Arescit gramen, veniente autumno. Dies diem docet. Discipulus est prioris posterior dies. Magister est prioris posterior dies.

919. Dies procedens aegritudinem mitigat. [Dumaine 241] O tempo que avança suaviza o sofrimento. O tempo tudo cura. VIDE: Dies adimit aegritudinem. Dies adimit aegritudinem hominibus. Dies dolorem minuit.

920. Dies quandoque noverca, quandoque est parens. [Publílio Siro] O tempo ora nos trata como madrasta, ora como mãe. Cada dia tem sua pena e sua alegria. Dies quandoque mater, quandoque noverca. VIDE: Dies noverca et parens. Ipsa dies quandoque parens, quandoque noverca. Saeva noverca dies nunc est, nunc mater amica.

921. Dies quod donat timeas: cito raptum venit. [Publílio Siro] Cuidado com o que te dá o tempo: logo ele vem retomar.

922. Dies semper curandum novi quid afferat. [Schottus, Adagialia Sacra 15] Deve-se sempre cuidar do que o dia trará de novidade.

923. Dies solis. [Jur / Black 576] Dia do sol. (=Domingo). VIDE: Dies hebdomadae.

924. Dies stultis quoque mederi solent. [Cícero, Ad Familiares 7.28] O tempo costuma curar também os tolos.

925. Dies tempusque lenit iras. [Tito Lívio, Ab Urbe Condita 2.45, adaptado] O dia e o tempo acalmam as iras. O tempo tudo cura, tudo o tempo põe no esquecimento.

926. Dies termini. [Jur] O dia do término. (=O último dia de um prazo). VIDE: Dies ad quem. Terminus ad quem.

927. Dies unus viri docti praestat totae vitae indocti. [Erpênio / Rezende 1284] Um único dia do sábio vale mais do que toda a vida do ignorante. Mais vale um dia do discreto que cem do néscio. VIDE: Unus dies hominum eruditorum plus patet, quam imperiti longissima aetas.

928. Dies utiles. [Jur / Black 576] Dias úteis.

929. Dies venit. [Jur] Chegou o dia. (=Esgotou-se o prazo. É o dia do vencimento).

930. Diescit quandocumque Deo placuerit. [Bebel / Eiselein 247] Clareia o dia sempre que Deus quiser.

931. Diespiter te perdat! [Branco 334] Que Júpiter te arruíne! Maldito sejas! VIDE: Dii te perdant!

932. Differ; habent parvae commoda magna morae. [Ovídio, Fasti 3.394] Espera; têm grandes vantagens as pequenas demoras. VIDE: Male cuncta ministrat impetus. Suffocant parvae commoda magna morae.

933. Differtur, nunquam tollitur ullus amor. [Propércio, Elegiae 2.3.8] Pode-se retardar o amor, nunca suprimir.

934. Difficile ac durum est, unum compescere multos. [Homero / Grynaeus 115] É difícil e duro um enfrentar muitos. Contra dois, nem Hércules. VIDE: Cave multos, si singulos non times. Contra duos ne Hercules quidem. Duobus malis resistere, difficillimum. Ne Hercules contra duos. Ne Hercules quidem adversus duos. Ne Hercules quidem contra duos. Ne quidem Hercules adversus duos. Nec Hercules contra plures. Noli pugnare duobus. Uni cum duobus non est pugnandum.

935. Difficile assueta corrigere. É difícil mudar o que é de costume. VIDE: Difficile est assueta relinquere.

936. Difficile corrigitur nequitia quam concipit quis in pueritia. [Beda, Proverbiorum Liber] Dificilmente se corrige o defeito que se contrai na infância. O que se aprende no berço, dura até a sepultura. VIDE: Cui puer assuescit, maior dimittere nescit. Quod puer assuescit, leviter dimittere nescit.

937. Difficile custoditur quod plures amant. [Guillelmus Peraldus, De Eruditione Principum 5.30] É difícil vigiar o que agrada a muitos. Quem tem mulher formosa, castelo na fronteira e vinha na carreira, nunca lhe falta canseira. Coisa muito desejada, não há como guardá-la. Difficile custoditur quod a multis dilligitur. Difficile custoditur quod multi petunt. É difícil guardar o que muitos desejam. Difficile custoditur quod multis placet. VIDE: Custoditur periculo quod placet multis. Difficile est custodire quod multis placet. Foedera servasset, si non formosa fuisset. Magno cum periculo custoditur, quod multis placet. Maximo periculo custoditur quod multis placet. Non facile solus serves quod multis placet. Quod a multis petitur, difficulter custoditur.

938. Difficile dictu est, quantopere conciliet animos hominum comitas affabilitasque sermonis. [Cícero, De Officiis 2.4] É difícil dizer quanto podem conciliar os ânimos dos homens a amabilidade e a cortesia no falar. Palavras boas custam pouco e valem muito. VIDE: Bonum est etiam bona verba inimicis reddere.

939. Difficile esse e malis fieri bonos. É difícil de acontecer que de maus saiam bons. De mau grão, nunca bom pão. Filho de peixe peixinho é. VIDE: A radice mala non procedunt bona mala. De radice bona nascitur omne bonum. Ex bubone pigro nunquam cito accipiter fit. Ex ovis pravis non bona venit avis. Ex pravo pullus bonus ovo non venit ullus. Ex radice mala nascuntur pessima mala. Malum ovum malus pullus. Nunquam autem liquidum sincerumque ex turbido venit. Nunquam ex malo patre bonus filius. Nunquam liquidum sincerum ex turbido venit.

940. Difficile est abscondere pectoris aestus. [Maximiano, Elegiae 4] É difícil esconder os ardores do coração. Tosse, amor e febre ninguém esconde. Amor, fogo e tosse a seu dono descobrem. Mal finge quem quer bem. VIDE: Amor tussisque non celantur. Nec amor nec tussis celatur. Quattuor abscondi non possunt: tussis, amor, ignis, dolor. Quis enim bene celat amorem?

940a. Difficile est ambitioso aemulum tolerare. É difícil para o ambicioso suportar um concorrente.

940b. Difficile est assueta corrigere. É difícil corrigir aquilo a que estamos acostumados.

941. Difficile est assueta relinquere. [Binder, Thesaurus 772] É difícil abandonar os costumes. VIDE: Assueta relinquere durum est.

942. Difficile est bonum cognoscere. [Pítaco de Mitilene / Rezende 1288] É difícil conhecer o bem.

943. Difficile est calvum evellere. [DAPR 123] É difícil arrancar os cabelos a um calvo. Mal haja quem calvo penteia. VIDE: Quid pectunt, qui non habent capillos?

943a. Difficile est contra torrentem niti. [James Kelly, Scottish Proverbs 118] É difícil ir contra a corrente. VIDE: Adverso flumine. Contra impetum fluminis tendis. Contra ictum fluvii natare. Contra torrentem niti.

944. Difficile est crimen non prodere vultu. [Ovídio, Metamorphoses 2.447] É difícil não revelar o crime no rosto. A própria consciência acusa.

945. Difficile est custodire quod multis placet. [Publílio Siro] É difícil vigiar o que agrada a muitos. Quem tem mulher formosa, castelo na fronteira e vinha na carreira, nunca lhe falta canseira. Coisa muito desejada, não há como guardá-la. VIDE: Custoditur periculo quod placet multis. Difficile custoditur quod plures amant. Magno cum periculo custoditur, quod multis placet. Maximo periculo custoditur quod multis placet. Non facile solus serves quod multis placet. Quod a multis petitur, difficulter custoditur.

946. Difficile est dolori convenire cum patientia. [Publílio Siro] É difícil à dor conviver com a resignação. VIDE: Convenire cum dolore difficile est sapientiae.

946a. Difficile est eum, qui multa dicit, cuncta vera dicere. Quem muito fala, dificilmente diz a verdade completa. Quem muito fala, muito mente.

947. Difficile est imitari gaudia falsa. [Tibulo, Elegiae 3.6.33] É difícil simular alegria fingida.

948. Difficile est in re prospera amicos probare, in adversa facile. [Sêneca / Albertano da Brescia, Liber de Amore] Na prosperidade, é difícil conhecer os amigos; na adversidade, é fácil. No aperto e no perigo se conhece o amigo. Nos trabalhos se vêem os amigos. O amigo fingido, conhecê-lo-ás no arruído. VIDE: Amici probantur rebus adversis. Amicitia vera in calamitate agnoscitur. Amicitia vera in calamitate agnoscitur. Amicus certus in re incerta cernitur. Amicus certus in necessitate cernitur. Amicus certus in re incerta. In adversis et paupertate cognoscitur amicus. In angustiis amici apparent. In necessitate probatur amicus. Noscitur adverso tempore verus amor. Noscitur in magno discrimine quis sit amicus. Rebus incertis amor est probandus. Sors aspera monstrat amicum. Vera amicitia in calamitatibus dignoscitur.

949. Difficile est longum subito deponere amorem. [Catulo, Carmina 76.13] É difícil de repente abandonar um longo amor. Amores velhos nunca se esquecem. VIDE: Antiquus amor cancer est. Longus et invito pectore sedit amor.

949a. Difficile est magna fortuna non corrumpi. É difícil a sorte muito favorável não se alterar. A ventura pouco dura.

950. Difficile est multum cerasis cum principe vesci. [DAPR 605] É muito difícil comer cerejas com o príncipe. Com teu amo não comas as peras, porque ele come as maduras e deixa-te as verdes. VIDE: Cave a commercio potentium: habe commercium cum aequalibus. Ne fortem societ fragilis, nam fragili fidus nesciet esse potens.

951. Difficile est occultare nativos mores. [Píndaro / Manúcio, Adagia 667] É difícil ocultar os costumes inatos. A raposa muda de pelo, mas não de manha.

952. Difficile est perspicere futura. [Tales de Mileto / Rezende 1289] É difícil conhecer o futuro.

953. Difficile est proprie communia dicere. [Horácio, Ars Poetica 128] É difícil dizer com propriedade coisas que tocam a todos.

954. Difficile est satiram non scribere. [Juvenal, Satirae 1.30] É difícil deixar de escrever uma sátira.

955. Difficile est se noscere. [Ausônio, De Herediolo 22] É difícil conhecer a si mesmo.

956. Difficile est sorbere et simul flare. [Medina 611] É difícil engolir e ao mesmo tempo soprar. Não se pode chupar cana e assobiar ao mesmo tempo. Com bochecha cheia d’água, ninguém sopra. Não se pode fazer a par comer e soprar. Não se pode fazer a par comer e assobiar. Não se pode bater o sino e carregar o andor. VIDE: Ego hic esse et illic simul haud possum. Ego hic esse et illic simul haud potui. Flare simul, sorbere simul, res ardua semper. Haud enim facile est flare simul ac sorbere. Hic esse et illic simul non possum. Non potest fieri tempore uno homo idem duobus locis ut simul sit. Simul flare sorbereque haud factu facile est. Simul flare sorbereque haud factu facile est. Simul sorbere ac flare non possum.Simul sorbere ac flare, difficile.

957. Difficile est tacere cum doleas. [Cícero, Pro Sulla 31] É difícil ficar calado quando se sofre. Difficile est tacere qui dolet. A quem sofre é difícil calar.

958. Difficile est tenere quae acceperis, nisi exerceas. [Plínio Moço, Epistulae 8.14.3] É difícil reter o que se aprendeu, se não se usa.

959. Difficile est tristi fingere mente iocum. [Tibulo, Elegiae 3.6.34] Com o coração triste, é difícil simular alegria.

960. Difficile est ut non sit superbus dives. [S.Agostinho, Sermones 24 / Rezende 1286] É difícil que o rico não seja soberbo. De rico a soberbo não há palmo inteiro.

961. Difficile est ut unus homo vicem duorum sustineat. [Jur / Black 576] É difícil que um homem mantenha o lugar de dois.

962. Difficile est vacuo verbis imponere ventri. É difícil enganar com palavras um estômago vazio. Estômago vazio não tem ouvidos. Ventre em jejum não ouve a nenhum. VIDE: Caecus venter verba non curat. Ieiunus venter non audit verba libenter. Inanis venter non audit verba libenter. Venter famelicus auriculis caret. Venter aures non habet. Venter auribus caret. Venter caret auribus.

963. Difficile est vultu ficto celare dolorem. É difícil, com uma expressão fingida, esconder a dor. O rosto é o espelho da alma. Difficile est vultu et verbo celare dolorem; frons aperit quicquid dissimulare cupis. É difícil esconder a dor com o rosto e as palavras: o rosto rrevela o que desejas encobrir.

964. Difficile inter epulas servatur pudicitia, nam venter vino aestuans despumat in libidinem. [S.Jerônimo / Bernardes, Nova Floresta 2.42] É difícil guardar-se a virtude nos banquetes, pois o ventre, agitado pelo vinho, escorrega para a luxúria.

965. Difficile non aliquem, nefas quemquam praeterire. [Cícero, Post Reditum in Senatu 30] É difícil lembrar-se de todos, e é desagradável esquecer alguém.

966. Difficile omnibus placere. É difícil agradar a todos. Ninguém pode agradar a todos. Nenhuma Maria pode agradar a todos os Manéis. Ninguém é moeda de vinte patacas, para agradar a todos. VIDE: Durum est omnibus placere. Frustra laborat qui omnibus placere studet. In vanum laborat qui omnibus placere contendit. Iovem nec pluvium, nec serenum, placere omnibus. Ipse Iuppiter, neque pluens omnibus placet, neque abstinens. Iuppiter neque pluens neque abstinens omnibus placet. Laudatur ab his, culpatur ab illis. Multum deliro, si cuique placere requiro. Ne Iuppiter quidem omnibus placet. Nec summus cunctis Iuppiter ipse placet. Nemo invenitur qui satisfaciat omnibus. Nemo omnibus placet. Neque Iuppiter ipse, sive pluat, seu non, unicuique placet. Non etenim cunctis placeat vel Iuppiter ipse, seu mittens pluviam, seu cohibens pluviam. Nullus est qui omnibus placeat. Omnibus placere impossibile est. Placere multis opus est difficillimum.

967. Difficile reciduntur vitia, quae nobiscum creverint. [Publílio Siro] Dificilmente se suprimem os vícios que tiverem crescido conosco. O vício da natureza até a sepultura chega. VIDE: Difficulter reciduntur vitia quae nobiscum creverunt.

968. Difficilem habere oportet aurem ad crimina. [Publílio Siro] É preciso ter-se um ouvido difícil para as calúnias.

969. Difficiles aditus virtus habet. [Binder, Thesaurus 777] A virtude tem acesso difícil.

970. Difficiles nugae. [Eiselein 35] Futilidades que dão trabalho. VIDE: Turpe est difficiles habere nugas.

971. Difficiles quoque et indomiti natura blandientem ferent. [Sêneca, De Ira 3.8.7] Até os que por natureza são intolerantes e indomáveis suportarão o adulador.

972. Difficilia honesta sunt. [Polydorus, Adagia] Coisas honestas são custosas. Difficilia quae honesta.

973. Difficilia quae pulchra. [Sólon / Erasmo, Adagia 2.1.12] O que é bonito é difícil. O que é bom custa caro. A bom bocado, bom grito. Não se apanham trutas com as bragas enxutas. Difficilia sunt, quae praeclara. As coisas admiráveis são difíceis. VIDE: Ardua ad gloriam via. Ardua quae pulchra. Atqui quae pulchra, eadem difficilia. Cuiuslibet non est Corinthum appellere. Non cuivis homini contingit adire Corinthum. Quae pulchra, eadem difficilia.

974. Difficilis emptor haud bona emit obsonia. [Grynaeus 83] Comprador difícil não compra boa comida. Quem muito escolhe com o pior fica. Quem muito escolhe pouco acerta. VIDE: Nullus emptor difficilis bonum emit obsonium. Nullus difficilis emptor bonam emit carnem.

975. Difficilis et indomita natura blandientem feret. [Sêneca, De Ira 3.8] Um homem de caráter intratável e indomável tolerará a quem o afaga. A lisonja a toda orelha é doce.

976. Difficilis, facilis, iucundus, acerbus es idem: nec tecum possum vivere nec sine te. [Marcial, Epigrammata 12.46] Difícil, fácil, agradável, amargo, és tudo isso ao mesmo tempo: nem posso viver contigo, nem sem ti. VIDE: Nec sine te, nec tecum vivere possum. Nec tecum possum vivere, nec sine te.

977. Difficilis, querulus, laudator temporis acti se puero, castigator censorque minorum. [Horácio, Ars Poetica 173] Rabugento, reclamador, apologista do tempo passado quando era criança, crítico e censor dos mais jovens.

978. Difficilius ab honestate quam sol a cursu suo averti potest. [Eutrópio, Breviarium 2.14] É mais difícil ele afastar-se da honestidade que o sol afastar-se de seu curso. (=Palavras de Pirro a respeito de seu inimigo Fabrício).

979. Difficilius est sarcire concordiam, quam rumpere. [Robert Bland, Proverbs 247] É mais difícil restabelecer a harmonia do que rompê-la. É mais fácil rasgar que costurar. Amizade reconciliada, chaga mal fechada.

980. Difficilius est sustinere quam condere. [Paládio, Opus Agriculturae 1.8.1] É mais difícil conservar do que construir. É mais difícil conservar que juntar. VIDE: Maiore tormento pecunia possidetur quam quaeritur. Plus est provinciam retinere, quam facere.

980a. Difficillima homini est sui ipsius cognitio. [Erpênio, Sententiae Arabicae 56] Para o homem, é muito difícil o conhecimento de si mesmo.

981. Difficillimum esse furari apud fures. [DAPR 392] É muito difícil roubar em casa de ladrões. Ladrão não furta ladrão. VIDE: Fur male furatur, cum fur domui dominatur. Hospes ubi fur est, durum subducere quidquam.

982. Difficillimum vincere naturam. É muito difícil vencer a natureza.

983. Difficultas magna impossibilitati aequiparatur. Uma grande dificuldade se equipara à impossibilidade. VIDE: Magna difficultas impossibilitati aequiparatur.

984. Difficultatem facit doctrina. [Quintiliano, Institutio Oratoria 10.3] É a ciência que cria a dificuldade.

985. Difficultatum paene omnium diligens ratio victrix. [Amiano Marcelino, Historiae 17.8.2] Um planejamento cuidadoso é capaz de vencer quase todas as dificuldades.

986. Difficulter ad sanitatem pervenimus, quia nos aegrotare nescimus. [Sêneca, Epistulae Morales 50.4] Dificílmente alcançamos a saúde, porque não sabemos que estamos doentes.

987. Difficulter eraditur quod rudes animi perbiberunt. [Abelardo, Epistulae 9] É com dificuldade que se apaga aquilo que os espíritos absorveram quando ainda eram inexperientes. O que se aprendeu no berço dura até a sepultura. VIDE: Altius praecepta descendunt, quae teneris imprimuntur aetatibus.

988. Difficulter reciduntur vitia quae nobiscum creverunt. [Sêneca, De Ira 2.18.2] São difíceis de eliminar os vícios que cresceram conosco. O vício da natureza até a sepultura chega. VIDE: Difficile reciduntur vitia quae nobiscum creverint. Facile est enim teneros adhuc animos componere; difficulter reciduntur vitia quae nobiscum creverunt.

989. Diffugere nives: redeunt iam gramina campis, arboribusque comae. [Horácio, Carmina 4.7.1] As neves se foram; o capim já volta aos campos, as folhas voltam às árvores.

990. Diffugiunt, cadis cum faece, siccatis, amici. [Horácio, Carmina 1.35.26] Os amigos fogem, quando, no cântaro seco, só resta a borra. Acabado o vinho, fogem os amigos. Mesa acabada, companhia desfeita. Pão comido, companhia desfeita. VIDE: Amicus socius mensae non permanebit in die necessitatis. Est autem amicus socius mensae, et non permanebit in die necessitatis. Evolat consumptis epulis generalis amicus. Evolat assumptis epulis generalis amicus.

991. Digito caelum attingit. Tocou o céu com o dedo. (=Fez coisa notável). Digito se caelum putent attingere. [Cícero, Ad Atticum 2.1.7] Eles pensam que estão tocando o céu com o dedo. VIDE: Si digito caelum tetigerit. Si digito caelum attingeris.

992. Digito compesce labellum. [Juvenal, Satirae 1.160] Tapa a boca com o dedo. Dá dois pontos na boca1! Boca de siri! VIDE: Dic bene, dic raro, digito compesce labellum, doctorum ut possis esse aliquo in numero.

993. Digitos maculat qui cuncta foramina temptat. Quem mexe em tudo que é buraco, suja os dedos.

994. Digitum non porrexerim. [Pereira 112] Não estenderei nem um dedo. Não moverei uma palha. VIDE: Manum non verterim, digitum non porrexerim.

995. Digitum stulto ne permittas. [Pereira 111] Ao estulto não concedas nem um dedo. Ao vilão, se deres um dedo, tomar-te-á a mão. Não dês o dedo ao vilão, porque te tomará a mão. VIDE: Cui plus licet quam par est, plus vult quam licet. Fatuo digitum ne ostendas, ne et manum tibi deglutiat. Nihil permittendum imprudentibus, quantumvis pusillum. Si digitum porrexeris stulto, manum invadet. Si servo nequam palmus datur, accipit ulnam. Stulto digitum ne ostenderis, ut ne palmam etiam devoret. Stulto ne permittas digitum.

996. Digitus Dei est hic. [Vulgata, Êxodo 8.19] O dedo de Deus está aqui.

997. Digna canis pabulo. [Erasmo, Adagia 2.6.3] Esse cão é digno de sua comida. Merece o pão que come.

998. Digna dignis eveniunt. [Grynaeus 727] Aos dignos ocorrem coisas dignas. VIDE: Dignis digna eveniunt. Eveniunt digna dignis. Malis ter mala.

999. Digna imitatione, non invidia, virtus. [Cícero, Philippica 14.17, adaptado] A virtude é digna de imitação, não de inveja.

1000. Digni sunt amicitia, quibus in ipsis inest causa, cur diligantur. [Cícero, De Amicitia 21] São dignos de amizade aqueles que têm em si motivo para serem estimados.

Ao TOPO